Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1997, Blaðsíða 294
292
Árbók Háskóla íslands
Háskólinn fór fram á auknar fjárveitingar
næstu ár til að jafna þennan mun og vísaði til
þess, að útgjöld Islendinga til fræðslumála voru
verulega lægri en frændþjóða okkar á Norður-
löndum, þegar þau voru reiknuð sem hlutfall af
vergri landsframleiðslu. Til að valda hlutverki
sínu og mæta vaxandi aðsókn, þurfti Háskólinn
að fá trygga fjárveitingu í samræmi við nem-
endafjölda. Slík verklagsregla var í gildi í
grunnskólum og framhaldsskólum og einnig í
öðrum skólum á háskólastigi, en ekki í fjárveit-
ingum til Háskóla Islands. Þar sveifluðust fjár-
veitingar eftir duttlungum ríkisstjóma í litlu
samræmi við þarfir Háskólans. Til að skýra
þessa fullyrðingu lagði Háskólinn fram gögn
um þróun mála undanfarin sjö ár, 1987-1994. Á
þessu tímabili hafði skráðum nemendum
fjölgað um fjórðung. Talið var, að þeir yrðu a.
m. k. 5.400 í upphafi árs 1995. Fjöldi innritaðra
sagði þó ekki alla sögu. Meira var að marka
fjölda þeirra, sem þreyttu próf. Ef sá fjöldi var
umreiknaður í full ársverk í námi, jafngilti hann
4.000 nemendum 1995, en 2.700 árið 1988.
Nemendum í fullu námi hafði því fjölgað um
50% á þessum sjö ámm. Virkni stúdenta í námi
við Háskólann mun vera með því hæsta, sem
þekkist í háskólum, þ. e. þeirra, sem ekki velja
á neinn hátt úr þeim stúdentum, sem inn sækja.
Efeðlilega væri aðmálum staðið, hefði fjárveit-
ing átt að hækka í hlutfalli við fjölda nemenda í
fullu námi og vera 50% hærri að raungildi en
1988. í reynd sveiflaðist fjárveitingin lítillega
eftir árferði, en var nú 1,5% lægri að raungildi
en 1988. Háskólinn hafði alla tíð andmælt þess-
ari þróun fjárveitinga, en hlotið litlar undir-
tektir. Með ábyrgri Ijármálastjóm var vaxandi
kennsluþörf mætt með verulegri hagræðingu á
árunum 1988-1991, en með skerðingu fjárveit-
ingar 1992 var það s vigrúm á enda og grípa varð
til harkalegs niðurskurðar. Þær ráðstafanir voru
ætlaðar til eins árs, en þar sem ekki hafði úr ræst
og nemendum hafði enn fjölgað, var staða mála
í mörgum kennsludeildum orðin óbærileg. Val-
námskeiðum hafði verið fækkað svo, að nem-
endur áttu erfitt með að finna sér námskeið við
Itæfi og urðu að velja námskeið, sem ekki skil-
uðu þeim í átt að því marki, sem þeir höfðu sett
sér með náminu. Kennsla fór fram í sífellt fjöl-
mennari hópum, og fjöldi nemenda um hvern
kennara var slíkur, að lítið tóm gafst til við-
ræðna og leiðbeininga. Verklegar æfingar og
vinna við raunhæf verkefni voru og í lágmarkj-
Engum duldist, að stæðu þessir kennsluhættir
til lengdar, mundi gæðum kennslunnar hraka,
og gildi þeirrar menntunar, sem veitt var, verða
rýrara en við var unað. Af samanburði kennslu-
hátta við staðla, sem notaðir eru í evrópskum
háskólum, þótti ljóst, að í fjölmennustu
greinum hér væru kennarar of fáir, miðað vi
nemendafjölda, kennt væri í stærri hópum en
æskilegt væri, og nemendur fengju of htia
þjálfun og leiðbeiningu í lausn verkefna i
smærri hópum.
Með dyggum stuðningi stúdenta og aukU'
um áhuga almennings sneri Alþingi nu vl
blaði með fjárlögum 1995 og jók fjárveitingaj
til kennslu og rannsókna. Þótt aukningin ti
kennslu gerði lítið meira en mæta kostnaðar
auka vegna fjölgunar nemenda, vakti slj
stefnubreyting vonir um, að nú yrði markvis
að því stefht að brúa það bil, sem var
mihi
kennsluhátta Háskólans og þeirra staðla, sern
aðrir háskólar telja eðlilega viðmiðun. Til að na
eðlilegum kennsluháttum miðað við þcjj’a
staðla þurfti árlegt ráðstöfúnarfé kennsludeil a
Háskólans að aukast að lágmarki um 3UU ■
kr. Þar var kostnaður reiknaður samkværn
gildandi kjarasamningum, en öllum var ljo ;
að launakjör kennara voru langt undir P
marki, sem við varð unað til frambúðar. A ^
þess var uppbygging rannsókna og framha
náms við Háskólann enn skammt á veg kotI) ‘
Þar skorti grunnfé til kjölfestu til að &
aðstoðarmenn við rannsóknir og rneira raðs
unarfé í þá sjóði, sem styrktu hæfustu rannsa ^
enduma. Uppbygging rannsóknarnáms he ^
landi var nánast forsenda þess, að unnt
virkja rannsóknaráhuga ungs fólks, 0
honum inn á þær brautir, sem íslens
aðstæður þarfnast og koma á virkum tengs
milli Háskólans og helstu rannsóknarsto 'ja.^
og fyrirtækja okkar. Þótt vissulega m*tti ,
fanga hjá öðrum en ríkissjóði til að taka P
kostnaði við uppbyggingu og rekstur h*a®
ans, varð ekki undan því vikist að auka^
veitingar úr ríkissjóði til Háskólans jj
háskólastigsins, ef háskólamenntun hci a ^
átti að standast samanburð og samkepp01
aðrar þjóðir. Háskólinn lagði til, að g°r ' '
áætlun til nokkurra ára um auknar fjárvei' ^
til að gera Háskólanum kleift að ná eðh eS^._
kennsluháttum miðað við erlenda staðla-