Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1997, Blaðsíða 342
340
Árbók Háskóla íslands
Skipulag stofnana Háskóla íslands
A árunum 1991 til 1992 unnu skrifstofa
rannsóknarsviðs og Vísindanefnd í samráði
við Stjórnsýslunefnd að viðamikilli könnun
meðal stofnana Háskólans. Markmiðið með
könnuninni var að afla gagna til að auðvelda
stefnumótun á þessu sviði, enda hafði há-
skólaráð farið þess á leit við Vísindanefnd að
gera tillögur um framtíðarskipulag rann-
sóknarstofnana Háskólans. Könnunin náði til
allra stofnana skólans auk fræðasviða lækna-
deildar. Leitað var til 52ja forstöðumanna eft-
ir upplýsingum um rekstur stofnana, viðhorf-
um þeirra til sameiningar og samstarfs, auk
þess sem spurt var um þróunarmöguleika
hverrar rannsóknareiningar.
A grundvelli niðurstaðna könnunarinnar
og ítarlegrar umræðu í Vísindanefnd skilaði
nefndin af sér greinargerð í upphafi árs 1994.
Greinargerð Vísindanefndar ásamt samantekt
um stofnanir frá Stjórnsýslunefnd var rædd á
fundi háskólaráðs 3. mars 1994. Greinargerð-
in fól í sér tillögur að lágmarkskröfum fyrir
ijárhagslega sjálfstæðar vísindastofnanir á
vegum Háskóla íslands. Hvatt var til samein-
ingar eða samstarfs stofnana og að stofnanir,
sem uppfylltu tiltekin skilyrði, er lutu að
stærð, veltu og fjölda ársverka við rannsókn-
ir fengju sjálfstæðan fjárhag og sérstaka íjár-
veitingu á ljárlögum.
Tillögur Vísindanefndar frá 1994 náðu
ekki fram að ganga. í kjölfar úttektar
Hagsýslu ríkisins á Háskóla íslands og vegna
hvatningar frá menntamálaráðherra var Vís-
indanefnd falið enn á ný sumarið 1996 að
gera tillögur um framtíðarskipan rannsóknar-
stofnana við Háskóla íslands. í nóvember
1996 skilaði Vísindanefnd álitsgerð, eins
konar áfangaskýrslu um skipulag stofnana. í
álitsgerðinni kemur skýrt fram, að Vísinda-
nefnd telur stofnanir Háskólans of margar og
of dreifðar. Hlutverk háskólastofnana er þar
skilgreint, og tíunduð eru helstu rök fyrir
aukinni samvinnu og samruna stofnana.
Lögð er áhersla á tvennt, annars vegar að
finna leiðir til að auka hagræðingu og
rannsóknarsamstarf á milli stofnana og hins
vegar að leitast sé við að gera rannsóknar-
stofnanir að virkum starfsvettvangi allra fast-
ráðinna kennara. Nefndin leggur jafnframt
áherslu á, að umræða um samruna og skipu-
lagssamvinnu stofnana fari fram á vegum
þeirra sjálfra, í stað þess að þeim sé steyp1
saman fyrirvaralítið. Fram kemur, að nefndm
telur lykilatriði í þróun til stærri rannsóknar-
eininga vera, að húsnæðisaðstaða einstakra
rannsóknarsviða sé bætt. Bent er á, að sarn-
eiginlegt og hentugt húsnæði sé í raun auð-
veldasta leiðin til að stuðla að samruna þeirra-
Háskólaráð tók vel í hugmyndir nefndar-
innar, og var nefndinni falið að vinna áfram a
málinu. Þann 20. mars 1997 lagði Vísinda-
nefnd fram tillögur sínar um framtíðarskipu-
lag rannsóknarstofnana til umræðu í háskoia
ráði. Tillögurnefndarinnar vorum. a. byggð®
á fyrri álitsgerð og á grundvelli viðræðufun a
með forstöðumönnum eða fulltrúum ffá ö
um stofnunum Háskólans. Tilgangur fun
anna með fulltrúum stofnana var að kynna
hugmyndir um breytt skipulag þeirra, fá fr3'11
sjónarmið hverrar stofnunar fyrir sig og V1
horf til sameiningar eða aukins samstarfs V1
aðrar stofnanir á fræðasviðinu. í tillögu
nefndarinnar má greina fjögur meginatriði- ^
1. Nefndin telur rétt að stefna að einni sto
un eða rannsóknareiningu í hverri de •
Tæpast er talið tímabært að sainein
stofnanir milli deilda. Sameiginleg skn
stofa stofnana í hverri deild er í
tilvikum talið eðlilegt fyrsta skref 1 er
2. Sameiginleg reglugerð stofnana. Vísinda
nefnd telur ekki ástæðu til, að hver sto^
un Háskólans hafi eigin reglugerð. Ne .
in leggur til, að ein rammareglugerð g1
um allar stofnanir eða rannsóknareinm
ar, sem ekki hafa sjálfstæðan fjárhag^
hafi hver rannsóknareining starfsreg
sem háskólaráð samþykkir. •
3. Fjármagn. Vísindanefnd leggur áhers ’
að hver stofnun hafi ákveðna rannso ^
flárveitingu, sem væri notuð bæöi J
standa straum af grunnkostnaði ’e^
rekstrar og til að koma til tnots
4.
rannsóknarstarfsemi kennara. ,-vr.
Heiti stofnana. Óheppilegt getur ver^ ^
Vísinda'
ameigiri'
ir rótgrónar stofnanir að missa er.
við sameiningu, sérstaklega
lendu samstarfsfólki og sjóðunt.
nefnd vill benda á, að þrátt fyrir san- - jja
lega skrifstofu stofnana eða ja^nVflU11um
sameiningu ætti einstökunt sto n ^
eða stofum að vera unnt að nota ^
nafn, einkum í alþjóðlegum sams V