Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1997, Blaðsíða 471
469
jfannsóknar- oa þ|ónustustofnanir
verkefni Baldurs að flytja niðurstöður sínar
ur Q2 yfir í búnað Flögu hf., Emblunnar.
ann Baldur að þessu í samvinnu við verk-
ræðinga Flögu árin 1995 og 1996, mest á
haustmánuðum 1996.
Gerður var samningur milli Flögu hf. og
ðlisfraeði- og tæknideildar Landspítala 18.
esember 1996 um endurgreiðslu fyrir þessa
Pjonustu. Samningurinn hljóðaði uppá, að
aga greiddi Eðlisfræði- og tæknideild Land-
sPitala ákveðna upphæð fyrir hvert selt eintak
? uugbúnaði frá VET. Sá hugbúnaður var í
verri Emblu. Söluverðmæti hugbúnaðarins
"ákveðið, að væri 800 bandaríkjadalir, og
Lyidi £j frý helminginn af því eða 400
^ndaríkjadali, u. þ. b. 25.000 kr. á þeim tíma.
farei^slan var skilyrt, og áttu peningamir að
ra til rannsókna og þróunar á hugbúnaði til
in lsvetnsrannsókna eingöngu. Samningur-
n var undirritaður af Helga Kristbjamarsyni
fest^ *1Und hf., en fékkst aldrei stað-
S Ur a* stjórnendum Landspítala. Því kom
Unnn ahhei til framkvæmda, og í ljósi sög-
Verft ^1113 s^’ sPÍtahnn varð þar af umtals-
var te^um’ sérstaklega á tímum, þegar
er ut Ulr> ljármagn til rannsókna.
^ðhöndlun stjarfa
isch S^mv’nnu við Institut fíir Biomedizin-
ann ° J20'111^ un(i Biokybernetik við Háskól-
son 1 p r*sruhe ákváðu Guðmundur S. Jóns-
dótt’j^ lr'æknir og dósent, Guðrún Sigurjóns-
áeild'T^^rsÍukraþjálfari á Endurhæfingar-
forst' A aildsPítalails, °8 Þórður Helgason,
köndT Ullladur> árið 1991 að athuga með-
eða sUn ösjálfráðra vöðvasamdrátta (stjarfa
að |QPasilla) rneð raförvun. Reynslan sýnir
með Sa nia tim ósjálfráðan vöðvasamdrátt
hreyfiUa°rvun vöðva og húðar, sem tengjast
viðkoi u8akerfinu í sömu hæð í mænunni og
faförvij30^' Vodv' nlcð stjarfa. Talið er, að
ins 0í,UlJn 8eti breytt eiginleikum tauganets-
hátt ná' f 'lled skipulegri örvun megi á þann
þ. e. sn rani æskilegum breytingum á því,
s®rstakUn!la Vodvans slaknar. 1 verkefninu var
Ms siúwf3 atllu8að, hvort bæta mætti ástand
starfsnienln^a med tlessum aðferðum. Sam-
^igurður Ti V°rU tau8asiukdómalæknamir
P'nnboJ 10rlac'us> Sverrir Bergmann og
Visin(i,,'. akobsson. Verkefnið hlaut styrk úr
mdasJoð,Vísindaráðs.
Helstu niðurstöður voru, að með raförvun
vöðva með stjarfa, mótlægra vöðva og húðar
mátti minnka stjarfa tímabundið. Eftir að
aðstandendur verkefnisins höfðu sýnt sjúkl-
ingi, hvemig raförva ætti og gert það með
honum nokkrum sinnum, raförvaði viðkom-
andi sig einu sinni á dag í 20 til 50 mínútur.
Minnkun stjarfans stóð ýmist stutt, þ. e. varði
í nokkrar mínútur eða þar til hreyfing setti
hann af stað aftur, en stundum varði hann upp
í rúman sólarhring. Ekki fundust langtíma-
áhrif, þ. e. eftir að meðferð lauk, kom stjarf-
inn jafnan fýrr eða síðar aftur.
Smíði raforva
Vísbendingar voru um, að u. þ. b. 30%
mígrenisjúklinga yrðu einkennalausir, þegar
raíþúlsar væru gefnir á verkjasvæðið við
upphaf kasts. Þegar hafið var rannsóknar-
verkefhi um notkun raförvunar við meðferð á
mígreni, kom í ljós, að hentugt tæki skorti
fyrir sjúklingana. Guðmundur S. Jónsson og
Þórður Helgason hófu því árið 1991 að þróa
raförva til verkefnisins. Hann yrði að vera
fyrirferðarlítill og léttur, og auðvelt þyrfti að
vera fyrir rannsakendur að breyta honum
eftir þörfum verkefnisins. Styrkur fékkst úr
Vísindasjóðs Landspítalans og frá Rann-
sóknarstofu Háskólans. Einungis var þörf á
einni rás með stillanlegri púlsbreidd, straum-
styrk og tíðni. Lokið var þróun, smíði og
prófun tækisins í febrúar 1993. Smíðuð voru
um 40 tæki, sem fóru í notkun á nokkrum
stöðum á spítalanum fyrir ýmis verkefni, þ. e.
ekki aðeins fyrir mígreniverkefnið.
Raförvun gegn mígreni
Þegar viðeigandi rafórvir var tilbúinn (sjá
fyrri kafla), var í samvinnu Guðmundar S.
Jónssonar, dósents, Guðrúnar Sigurjóns-
dóttur, sjúkraþjálfara, Grétars Guðmunds-
sonar, taugalæknis, og Þórðar Helgasonar,
verkfræðings, skipulagt verkefni, sem hafði
að markmiði að athuga áhrif rafórvunar á
mígreniköst. Ætlunin var að kanna, hvort
hægt yrði að minnka óþægindi í köstum,
stytta tímalengd þeirra eða að koma í veg
fyrir þau. Kanna átti bestu staðsetningu raf-
skauta og stærð. Einnig yrði prófaður heppi-
legasti straumstyrkur og tíðni farboða. Rann-
sóknin var gerð á fáeinum sjúklingum eða