Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1997, Blaðsíða 65
ijæður rektors
63
beirra, sem ljúka alþjóðlega viðurkenndu há-
skólaprófi hér á landi er kominn í rúm 25% af
argangi. Þegar horft er til þess, að nú Ijúka
rúmlega 50% úr hverjum árgangi stúdents-
Prófi, er ljóst, að við þurfum ekki að kvíða
Pyí, að verða eftirbátar annarra þjóða um að-
sókn að háskólanámi, þótt hún hafi tekið
seinna við sér hér á landi. Menntun eldri kyn-
sloða, sem fóru á mis við háskólamenntun,
getum við bætt með auknu framboði endur-
menntunar og náms með starfi. Það gerir Há-
skóli Islands með rekstri kröftugrar Endur-
’fenntunarstofnunar í samvinnu við aðra
skóla og samtök háskólamenntaðra manna,
®n þá starfsemi þarf enn að auka. Við eigum
ms vegar að mestu eftir að byggja upp fram-
oð náms á háskólastigi, sem miðast við
skemmri starfsmenntun eftir stúdentspróf, en
Þangað mundi stór hluti stúdenta leita.
Meira áhyggjuefni en aðsókn að háskóla-
tami er gengi stúdenta í þessu námi. Árlega
mnritast á 1. ár náms í Háskóla íslands um
00 nemendur, en kandídatar, sem útskrif-
' em e*ns aður sa8ð* um 850 á ári eða
a e*ns rúmur þriðjungur þeirra, sem hófu
nam. Þið kandídatar, sem takið nú við próf-
s irteinum, eruð ekki aðeins glæsilegir full-
ruar íslenskrar æsku heldur úrval úr stórum
P*, sem með dugnaði og þrautseigju hefúr
annað hæfni sína til að standast þær alþjóð-
^gu kröfur, sem háskólanámið gerir. Um leið
a| rið samfognum ykkur, hljótum við einnig
^ eiða hugann að þvi, hvernig við gætum
I ^St Ulð‘ð hinum að gagni, sem urðu frá að
e a. Reyndar er brotthvarf frá námi ekki
e*ra í Háskóla íslands en víða erlendis, þar
m aðgangur er öllum opinn, sem hafa al-
menut stúdentspróf að undirstöðu. Nám svo
hin ' S ^ðlda an iúHnægjandi árangurs felur
s vegar í sér sóun á tíma, kröftum og fjár-
Ununi nemenda og alls almennings.
Ia ,að vær* Htill vandi að reka Háskóla ís-
inn S m0ð Þeim hætti, að hann tæki aðeins
ir ú Ufrva'snemendur, sem væru vel undirbún-
munno ha'dsskóla’ Þyrftu minni kennslu og
jjjun- UfleSt!r 'júka námi án erfiðleika. Fjár-
Vejt lr Háskólans gætu þá frekar dugað til að
hiáif i368511111 úrvalshópi betri kennslu og
yUn úl starfa en nú er kostur.
því u11 ' þjúðarintiar væri samt ekki leystur,
m 1.400 stúdentar ættu þá ekki í neitt
hús að venda til háskólanáms hér á landi. í
raun má segja, að þeir séu nú í blindgötu og
eigi ekki kost á námi við sitt hæfi. Tæplega
getur talist æskilegt að senda þá til náms í
öðrum löndum fremur en búa þeim aðstöðu
til náms hér heima. Þess vegna hefur Háskóli
Islands hvatt til þess, að betur verði hugað að
uppbyggingu annarra skóla á háskólastigi,
sem byðu annars konar nám en hið fræðilega
háskólanám á vegum Háskóla íslands.
Meðan beðið er eftir þeirri þróun, axlar
Háskóli Islands þennan vanda háskólastigs-
ins án þess að vera undir það búinn. Allt
nám í Háskóla Islands er þannig vaxið, að
fyrst er lagður traustur fræðilegur grunnur,
áður en námið sveigist að þjálfun til sér-
hæfðs starfs eða rannsókna og lokaprófi með
alþjóðlegri viðmiðun eftir þrjú til Ijögur ár
hið skemmsta. Það er hinn fræðilegi grunn-
ur, sem reynist mörgum stúdentum ofviða
eða á ekki við þá. Þeim gæti hins vegar
vegnað ágætlega í öðru háskólanámi, sem
legði minni áherslu á fræðilegan grunn og
rannsóknir, en beindist þegar í upphafi að
verkmenntun og þjálfun til starfa. Vísi að
slíku námi er að finna í öðrum skólum á há-
skólastigi, en þeir bjóða hins vegar mun
færri námsgreinar og geta aðeins tekið í móti
fáum nemendum. Mcginfjöldinn á ekki ann-
an kost hér á landi en Háskóla Islands. Sá
íjöldi úr hverjum árgangi, sem hér lýkur
ffæðilegu háskólanámi, er svipaður og gerist
með skyldum þjóðum, en við eigum ekki
sambærilega skóla og aðrar þjóðir, sem
bjóða aðgengilegra háskólanám með áherslu
á styttri námsleiðir og verkmenntun. Það
hefur ekki verið stefna Háskóla íslands að
fara inn á þessa braut, en hann vill að styðja
aðra skóla til þessa verkefnis? Án beins
stuðnings Háskóla íslands virðist vera erfitt
að vinna þessu námi tiltrú nemenda. Háskól-
inn á einnig mikið undir því, að vel takist til,
svo að hann geti beint hluta stúdenta til þess-
ara skóla og fengið svigrúm til að þróa þá
þætti háskólamenntunar, sem ættu að vera
meginhlutverk hans.
Vegna erfiðrar stöðu ríkissjóðs í árslok
1991 var fjárveiting til flestra ríkisstofnana
lækkuð verulega með fjárlögum 1992. Sú
skerðing, sem Háskólinn varð þá fyrir, hefur
ekki verið bætt, þótt nú ári betur fyrir ríkis-