Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1997, Blaðsíða 40
38
Árbók Háskóla íslands
eyri og aðra skóla, sem veita menntun á
þessu sviði. Með nánu samstarfi þessara að-
ila getur Island borið höfuðið hátt og boðið
þekkingu sína á sviði sjávarútvegs á alþjóða-
vettvangi.
Annað svið, sem augljóst er, að við eigum
að ieggja áherslu á og þegar er farið að skila
útflutningsverðmætum, er hugbúnaðariðnað-
ur og margmiðlun. Alls er talið, að 1.200
manns starfi nú við hugbúnaðargerð og þjón-
ustu hér á landi. Tölvunarfræðingar braut-
skráðir frá Háskóla Islands eru nú um 340, en
fáir þeirra hafa hlotið framhaldsmenntun.
Mikill áhugi er meðal þeirra á meistaranámi,
og eru tillögur um slikt nám nú í umíjöllun
Háskólans. En það er ekki eingöngu nám í
tölvunarfræðum, sem máli skiptir. Háskólinn
verður að sjá til þess, að nýjasta tækni þekk-
ingarmiðlunar sé eðlilegur hluti alls náms,
sem þar fer fram. Ný tækni á þessu sviði hef-
ur á skömmum tíma gerbreytt allri skráningu,
úrvinnslu, varðveislu og miðlun upplýsinga,
lagt til nýjar leiðir við upplýsingaleit, endur-
mótað að verulegu leyti samskipti og sam-
skiptaleiðir manna á milli og í raun umbylt
starfsaðferðum við rannsóknir, kennslu og
nám sem og við hefðbundin kennslu- og
þjónustustörf. Háskólinn mun setja sér það
markmið, að allir starfsmenn hans og stúd-
entar hafi greiðan aðgang að tölvubúnaði og
tölvuneti til daglegra verka. Kennurum verði
gert kleift að nýta nýjustu tækni við kennslu
og rannsóknir og þeim séð fyrir nauðsynleg-
um búnaði í kennslustofum og rannsóknar-
stofum. Háskólinn starfar nú í rúmlega 40
byggingum víðs vegar um borgina, og hann
vinnur að stofnun rannsóknarstöðva víða um
land og dreifingu fræðslu með fjarskiptum.
Markmiðið er, að ekki skipti máli, hvar nem-
andi eða kennari er staddur, þeir eigi hvar-
vetna sama aðgang að gagnasöfnum og öðr-
um upplýsingum. Ein af miðstöðvum þessa
nets yrði Þjóðarbókhlaðan með sín bóka- og
gagnasöfn. Net þetta mun einnig greiða fyrir
allri stjórnsýslu innan Háskólans, miðlun
upplýsinga, pósts og skilaboða. Tengslin við
útlönd munu minnka verulega aðstöðumun
okkar miðað við erlenda starfsbræður og
rjúfa þá einangrun, sem við höfum búið við
vegna legu landsins. Innan tíðar mun þessi
tækni bylta öllum kennsluháttum og auð-
velda sjálfsnám nemenda undir handleiðslu
kennara. Þetta starfsumhverfi ætti einnig að
verða frjór jarðvegur fyrir þau sprotafyrir-
tæki, sem mörg hver ná að dafna og verða
burðarásar í útflutningi þekkingar.
Þessi dæmi verða að nægja að sinni, en ég
leyfi mér að endurtaka meginatriði máls míns.
Ef við látum reka á reiðanum, er mikil hætta á
því, að við töpum umtalsverðum hluta mennt-
aða æskufólksins úr landi, og það gætu ein-
mitt orðið þeir, sem við þurfum mest á að
halda til að varðveita góð lífskjör hér. í stað
þess að einangra þjóðfélag okkar og hindra
brottflutning með boðum og bönnum, verðum
við að fylgja þróun annarra þjóða, nýta okkur
kosti alþjóðavæðingar, veita æskufólki trausta
menntun, þjálfun til rannsókna og reynslu í at-
vinnurekstri og senda það í víking að leita
markaða erlendis fyrir þá þekkingu, sem við
getum selt öðrum. Uppbygging rannsóknar-
náms hér á landi er nánast forsenda þess, að
unnt sé að virkja rannsóknaráhuga ungs fólks,
beina honum inn á þær brautir, sem íslenskar
aðstæður þarfnast og koma á virkum tengslum
milli Háskólans og helstu rannsóknarstofnana
og fyrirtækja okkar.
Það er nánast hefð, að í ræðu sinni að
hausti kvarti rektor sáran yfir frumvarpi til
fjárlaga. Eg mun ekki bregðast þeirri hefð
hér. Að vísu getur Háskólinn ekki kvartað
undan því að þessu sinni, að honurn sé naum-
ar skammtað en öðrum. Það er fremur ástæða
til að kvarta yfir knöppum fjárveitingum til
mennta- og rannsóknarmála í heild sinni. 1
þeirri baráttu getur menntamálaráðherra reitt
sig á stuðning Háskólans. Háskólinn telur sig
hafa, með samanburði við erlenda háskóla,
fært fram góð rök fyrir því, að þjónusta hans
við nemendur í grunnnámi þurfi að aukast.
Til að veita sambærilega þjónustu þyrftu fjár-
veitingar til kennslu í grunnnámi að hækka
um 20 - 30%. Þá er launakostnaður reiknað-
ur á því lága kaupi, sem gildandi kjarasamn-
ingur ákveður. Háskólinn hlýtur að fagna því,
að nýr kjarasamningur skuli hafa náðst án
verkfallsátaka, en það er hins vegar áhyggju-
efhi, að megin ávinningur háskólakennara
með samningnum skuli hafa falist í því að ná
launum yngri kennara Háskólans upp í sam-
bærileg laun og menn með sömu menntun
njóta við framhaldsskóla landsins. Ekki er