Andvari - 01.01.1974, Page 146

ANUVARl
{44 ÓLAFUR BJÖRNSSON
bifreiða rúm 2000, þar af rúmlega helm-
ingur vörubifreiðar.
Eins og getið var hér að framan, hóf
Eimskipafélag Islands starfsenú sína á
fyrri heimsstyrjaldarárunum og hafði þá
tvö skip hvort um 1000 tonn brtt. að
stærð. Árið 1939 hafði félagið 6 skip í
förum, öll urn 1000 1. að stærð. Eimskipa-
félagið annaðist í fyrstu bæði millilanda-
siglingar og strandsiglingar, en vegna þess
hve hinar síðarnefndu báru sig illa fjár-
hagslega, naut félagið til þeirra styrkja
úr ríkissjóði. Árið 1929 var hins vegar
stofnuð Sldpaútgerð ríkisins til að gegna
því hlutverki að annast strandsiglingar,
og hafði skipaútgerðin í því skyni tvö
minni skip í förum urn það bil er síðari
heimsstyrjöldin brauzt út.
Á þessu tímabili hófst fyrsti vísir til
flugsamgangna hér á landi. Höfðu fyrstu
tilraunir í því skyni verið gerðar kringum
1920, en tilraunir með reglubundið flug
hófust laust fyrir 1930, á vegum Flugfé-
lags Islands, er stofnað var 1928. Fáum
árurn síðar var starfsemi félagsins þó lög?
niður, er það missti styrk úr ríkissjóði til
síldarleitar úr lofti. Nýtt félag með sama
nafni var þó stofnað 1938, og hélt það
uppi nokkrum samgöngum á flugleiðunr
innanlands næstu ár. Skortur flugvalla
hamlaði þó mjög þróun flugsins á þessum
tírna, þannig að notazt varð aðallega við
sjóflugvélar.
Á sviði félagsmála má telja merkustu
nýjung þessa tímabils setningu löggjafar
um almannatryggingar 1936. Fram yfir
síðustu aldamót var varla um aðra félags-
lega samhjálp að ræða en fátækrahjálp.
Laust fyrir aldamótin myndaðist raunar
vísir til ellistyrktarsjóða, en samkvæmt
lögum frá 1890 skyldu öll hjú og lausa-
fólk á aldrinum 20-60 ára greiða ár-
legan nefskatt til slíkra sjóða, er komið
skyldi á fót í öllum kaupstöðum og
hreppum landsins. Með nýjum lögum
um elhstyrktarsjóði frá 1909 var ákveðið,
að landssjóður skyldi greiða ákveðna upp-
hæð á gjaldanda til sjóðsins. Gjöld til
sjóðanna voru þó svo lág, að þeir voru
ávallt lítils megnugir. Slysatryggingu sjó-
manna hafði verið komið á með lögum
frá 1903. Voru iðgjöld greidd að 2/3 af
sjómönnum sjálfum, en að 1/3 af at-
vinnurekendum. Löggjöf þessi var veru-
lega endurbætt árið 1925, og var þá kom-
ið á fót slysatryggingu, sem náði til alls
þorra launþega, annarra en þeirra, er
unnu við landbúnaðarstörf. Iðgjöld
skyldu nú eingöngu greidd af atvinnu-
rekendum, en ríkissjóður tók þó þátt í
iðgjaldagreiðslum fyrir sjómenn á róðr-
arbátum og litlum vélbátum. Auk dánar-
bóta skyldi nú greiða örorkubætur og dag-
peninga, ef slysin ollu sjúkdómi.
Vísir til frjálsra sjúkratrygginga hafði
myndazt fyrir aldamót, og með lögum frá
1911 var landssjóði gert að greiða nokk-
urt framlag til sjúkrasamlaga, er stofn-
uð höfðu verið með frjálsum samtökum.
Þróun sjúkratrygginga á þessum grund-
velli var þó mjög hægfara, þannig að ár-
ið 1935, eða árið áður en lögin um al-
mannatryggingar voru sett, voru aðeins
10 sjúkrasamlög starfandi á landinu með
rúmlega 5 þúsund meðlimum.
Með lögunum um alþýðutryggingar, er
svo voru nefnd, frá 1936 var hins vegar
sett urn þessi efni heildarlöggjöf og trygg-
ingarnar stórauknar frá því sem áður
hafði verið. Að því er snerti elli- og ör-
orkutryggingar, var gert ráð fyrir því, að
komið yrði á fót almennum sjóði, er
nefndist Lífeyrissjóður Islands, og var
gert ráð fyrir því, að eftir 12 ár yrði hann
þess megnugur að greiða öllum þeirn, er
náð höfðu 67 ára aldri og voru undir
ákveðnu tekjumarki, lífeyri, er nægði til
framfæris, svo og öryrkjum, er misst