Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Qupperneq 48

Að þessu virtu verður að taka til athugunar hvort hægt sé að fallast á
röksemdafærslu Hæstaréttar fyrir þeirri niðurstöðu að telja verknaðarlýsingu
síðari málsl. 2. mgr. 11. gr. reglugerðar nr. 402/1994 fullnægja kröfum 1. mgr.
69. gr. stjskr. þrátt fyrir framangreinda ályktun um algera þögn laga nr. 64/1994
um þá háttsemi sem ákæran hljóðaði um.
I forsendum Hæstaréttar er lögð á það áhersla að þrátt fyrir að í lögum nr.
64/1994 hafi hvergi verið vikið að því að óheimilt væri að veiða án þess að vera
í fylgd veiðieftirlitsmanns þá yrði „ekki litið fram hjá því að í áðumefndri 2.
mgr. [14. gr. laga nr. 64/1994 hafi] berlega [komið] fram að ráðherra [væri]
ætlað að setja nánari reglur um leyfi til veiðanna" og í 4. mgr. sömu greinar
[hefði komið] fram að í slíkri reglugerð [ætti] m.a. að fjalla nánar um „fram-
kvæmd veiðanna“ og um „veiðieftirlitsmenn". Þessu næst segir Hæstiréttur að
„eðli máls“ samkvæmt hafi reglugerð um framkvæmd veiðanna orðið „að fela
í sér bæði boð um nánar tiltekna háttsemi við þær og bann við annars konar“.
Væri og ráðgert í 4. mgr. 14. gr. laga nr. 64/1994 að „veiðieftirlitsmenn ættu að
gegna hlutverki í tengslum við framkvæmd veiðanna“. Þá tekur Hæstiréttur
fram að samkvæmt 19. gr. laga nr. 64/1994 hafi löggjafinn ætlast til að refsing
lægi við brotum gegn þeim reglum sem fram kæmu í reglugerð ráðherra. Loks
segir í dómi Hæstaréttar að „[ákvæði] reglugerðar nr. 402/1994 hafi tekið í
eðlilegu samhengi upp þráðinn þar sem fyrirmæli í settum lögum þraut“. Ekki
hafi „verið borið við í málinu að þessi ákvæði hafi komið harðar niður á
veiðimönnum en málefnalegar ástæður stóðu til“.
Það er engum vafa undirorpið að fyrirkomulag reglugerðar nr. 402/1994 og
áskilnaður síðari málsl. 2. mgr. 11. gr. hennar hafi í sjálfu sér verið byggður á
málefnalegum sjónarmiðum eins og Hæstiréttur leggur til grundvallar í lok
tilvitnaðra forsendna. Það er ekkert óeðlilegt að gera þá kröfu að þeir, sem
hyggjast veiða hreindýr, geri það aðeins í fylgd veiðieftirlitsmanna. Alitaefnið
hér er hins vegar ekki það hvað hafi talist eðlileg regla í þessu sambandi heldur
hvort sú regla sem fram kom í reglugerðinni fullnægði því skilyrði 1. mgr. 69.
gr. stjskr. að eiga fullnægjandi stoð í setturn lögum frá Alþingi. Það er vandséð
að það hafi getað skipt máli við mat á því hvort síðari málsl. 2. mgr. 11. gr.
reglugerðar nr. 402/1994 uppfyllti formkröfur 1. mgr. 69. gr. stjskr. hvort í fyrra
ákvæðinu væri að finna málefnalega reglu, m.a. í ljósi þess hvort hún hafi
komið harðar niður á veiðimönnum en eðlilegt gat talist.
Veikleikarnir í röksemdafærslu Hæstaréttar endurspeglast kannski fyrst og
fremst í því að þegar öllu er á botninn hvolft byggir hún á ályktunum sem
rétturinn dregur af tveimur ákvæðum laga nr. 64/1994, þ.e. reglugerðarheimild
4. mgr. 14. gr. og refsiákvæði 19. gr„ að virtum sjónarmiðum um eðli máls.
Hæstiréttur leggur þannig á það áherslu að eðli máls samkvæmt hafi tilteknar
boð- og bannreglur orðið að koma fram í reglugerð um framkvæmd veiðanna.
Þá hafi ákvæði reglugerðarinnar tekið í eðlilegu samhengi upp þráðinn þar sem
fyrirmæli í settum lögum þraut. Vafasamt er að það fullnægi kröfum 1. mgr. 69.
gr. stjskr. að dómstólar leitist við í refsimáli að skýra rúma reglugerðarheimild
42