Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Page 63

sem félagið reiknaði ekki með við gerð vátryggingarsamningsins.22 Reglur
VSL um aukna áhættu svara að nokkru til reglna samningaréttar um brostnar
forsendur, en þó þannig að reglurnar hafa verið aðlagaðar eðli vátryggingar-
samninga.23
í 45.-50. gr. VSL er að finna reglur um áhrif aukinnar áhættu í skaðatrygg-
ingum. í 45. gr. VSL er rætt um svokallaða huglæga áhættuaukningu, þ.e. þeg-
ar áhættan eykst með vilja vátryggðs.24 í greininni er efnislega kveðið á um að
aukist áhætta, sem sérstaklega er nefnd í vátryggingarskírteininu,2'’ með vilja
vátryggðs, fram yfir það sem ætla má að haft hafi verið í huga við samnings-
gerðina, er félagið laust allra mála ef það hefði ekki tekið á sig vátrygginguna
við þær aðstæður sem skapast hafa. Þegar aukning áhættunnar á undir nefnda
grein getur félagið borið hana fyrir sig þrátt fyrir að vátryggður hafi hvorki vit-
að né mátt vita að áhættan hafi aukist eða hin aukna áhætta sé sú „hætta, sem
sérstaklega er nefnd í skírteininu", svo notað sé orðalag greinarinnar.26 Sam-
kvæmt 2. mgr. 45. gr. VSL ber félagið aðeins ábyrgð að því leyti sem það hefði
gert hefði það tekið á sig vátrygginguna, m.t.t. iðgjalds og möguleika á endur-
tryggingu ef það hefði vitað um hina auknu áhættu, á svipaðan hátt og þegar vá-
tryggingartaki hefur gefið rangar upplýsingar í vondri trú án þess að um svik
hafi verið að ræða, sbr. umfjöllun í kafla 2.2. Þegar um er að ræða aukna áhættu
samkvæmt 1. og 2. mgr. 45. gr. VSL er það ekki skilyrði að orsakasamband sé
á milli hinnar auknu áhættu og þess að vátryggingaratburðurinn gerðist.27 Sam-
kvæmt 3. mgr. 45. gr. VSL gildir sú regla um aukna áhættu við sjóvátrygging-
ar og aðrar flutningatryggingar, að félagið ber aðeins ábyrgð að svo miklu leyti
sem sýnt er fram á að hin aukna áhætta hafi ekki haft áhrif á að vátryggingar-
atburðurinn gerðist. Samkvæmt 2. rnlsl. 1. mgr. 50. gr. VSL má þó semja um að
Pio rata regla 2. mgr. 45. gr. laganna gildi um þær tryggingar og að orsakaregla
3. mgr. 45. gr. laganna gildi um aðrar tryggingar.
Samkvæmt 46. gr. VSL hefur áhættuaukning án vilja vátryggðs sömu áhrif
°g hefði hún aukist með vilja hans, vanræki hann að tilkynna félaginu um
22 Drachmann Bentzon og Christensen, (1952), bls. 267. Efnislega felur aukin áhætta í sér nokk-
uð varanlega aukningu á líkunum á því að vátryggingaratburðurinn gerist, eða líkunum á því að
tjónið verði meira en ella, sbr. Arnljótur Björnsson, (1986), bls. 53. í H 1995 648 var þó talið að
flug með einkaflugvél hefði falið í sér aukna áhættu í skilningi skilmála og 1. mgr. 121. gr. VSL.
Dómurinn er reifaður í kafla 4.12.
23 Drachmann Bentzon og Christensen. (1952), bls. 268-269 og LvngsO, (1994), bls. 272-273.
24 Arnljótur Björnsson, (1986), bls. 51. Með vilja vátryggðs er átt við ásetning hans, þ.e. allt frá
því að hann hefur með eigin athöfnum aukið áhættuna til þess að hann vanrækir að koma í veg fyr-
'r aukningu hennar, sbr. Lyngso, (1994), bls. 277-278.
25 Þrátt fyrir orðalag ákvæðisins er nægjanlegt að áhættan sé nefnd í skilmálum tryggingarinnar,
sbr. Sorensen, (2002), bls. 188 og I.yngso, (1994), bls. 276. Sjá einnig í þessu sambandi H 1997
2440.
26 Lyngso, (1994), bls. 278. Þannig er greint á milli vilja vátryggðs til þeirra athafna sem leiða til
aukinnar áhættu og vitneskju hans um að áhættan hafi í raun aukist.
27 Lyngso, (1994), bls. 280.
57