Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Side 101

regla skuli það skoðast sem slíkt. Leiki vafi á um hvort ákvæði geti talist hlut-
læg ábyrgðartakmörkun telur Sörensen að velja skuli þá lausn sem vátryggðum
er hagfelldari.169
Lyngs0 nefnir mörg dæmi um skilmálaákvæði sem almennt eru talin til var-
úðarreglna, svo sem ákvæði sem kveða á um að félagið sé laust úr ábyrgð vegna
tjóns sem rekja má til þess að vátryggð bygging uppfyllti ekki kröfur bygging-
arreglugerða, eða var ekki forsvaranlega haldið við, byggingin var ekki forsvar-
anlega læst eða að húftryggð bifreið var ekki í forsvaranlegu ástandi, t.d. sök-
um slitinna dekkja.170
Fræðimenn eru jafnan sammála um að telja tiltekin skilmálaákvæði til var-
úðarreglna í skilningi VSL, til dæmis skilmálaákvæði húftryggingar bifreiða,
sem gera ökuréttindi ökumanns að skilyrði bóta og skilmálaákvæði innbrots-
þjófnaðartryggingar, sem kveða á um að viðkomandi húseign skuli vera for-
svaranlega læst. Eftir sem áður er hins vegar erfitt að draga mörk slíkra ákvæða
og hlutlægra ábyrgðartakmarkana. Þó virðast fræðimenn almennt sammála um
að orðalag viðkomandi skilmálaákvæðis megi ekki vera ráðandi þáttur við það
mat. Þessi regla hefur almennt gildi við aðgreiningu hlutlægra takmarkana á
ábyrgð félagsins frá skilmálaákvæðum, sem skýra ber með hliðsjón af ófrávíkj-
anlegum reglum VSL, eins og fjallað var um í kafla 3.3. Þá reynir mikið á gildi
þessarar reglu þegar um varúðarreglur er að ræða, enda eru skilmálaákvæði,
sem í raun fela í sér varúðarreglur, oft á tíðum orðuð sem hlutlægar ábyrgðar-
takmarkanir. Dómaframkvæmd verða gerð betri skil í kafla 4 hér á eftir þar sem
einstök skilmálaákvæði verða rædd út frá ófrávíkjanlegum reglum VSL.
Hugsanlega má byggja aðgreiningu varúðarreglna og hlutlægra ábyrgðar-
takmarkana á skilgreiningu hugtaksins varúðarregla. Ef skilmálaákvæði félli
undir þá skilgreiningu, mætti í framhaldi af því telja að skýra bæri það með
hliðsjón af reglum VSL um varúðarreglur. Með hliðsjón af 51. gr. VSL mætti
orða skilgreininguna þannig að varúðarregla sé skilmálaákvæði sem felur í sér
fyrirmæli um tiltekna hegðun vátryggðs, athöfn eða athafnaleysi, og miðar að
því að draga úr líkum á því að vátryggingaratburðurinn gerist eða draga úr af-
leiðingum hans.171 Samkvæmt þessu er eðlilegt að t.d. þau skilmálaákvæði, sem
binda ábyrgð félagsins því skilyrði að farið hafi verið eftir opinberum reglum
og fyrirmælum, séu túlkuð sem varúðarreglur.172 Það sama á við um öll ákvæði
169 Sorensen, (2002), bls. 199-202.
170 Lvngs0, (1992), bls. 231-232 og (1994), bls. 296-298. Lyngs0 fjallar hins vegar ekki sérstak-
lega um gildissvið reglna FAL um varúðarreglur gagnvart hlutlægum ábyrgðartakmörkunum og
verður að lesa skrif hans með hliðsjón af því.
171 Um sambærilegar skýringar á hugtakinu sjá Arnljótur Björnsson, (1986), bls. 60; Sörensen,
(2002), bls. 198-199 og Lyngso. (1994), bls. 295. Til hliðsjónar má einnig vísa til skilgreiningar í
2. gr. frumvarps til nýrra laga um vátryggingarsamninga, þskj. 215, 204. mál, lagt fram á Alþingi
á 130. löggjafarþingi 2003-2004. Frumvarpið hefur ekki verið gefið út í Alþingistíðindum þegar
þetta er ritað.
172 Arnljótur Björnsson. (1986), bls. 62 og Lyngs0, (1994), bls. 296.
95