Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Page 111

tengt saman gildissvið tryggingarinnar í tíma og rúmi, ef svo má segja, og t.d.
kveðið á um að vátryggingin gildi „á íslandi svo og á ferðalagi innan Evrópu í
allt að þremur mánuðum talið frá brottfarardegi“.209 Vátryggður gæti í þessum
tilvikum hvorki borið fyrir sig að hann hafi ekki sýnt af sér sök, þegar vátrygg-
ingaratburðurinn gerist utan landfræðilegs gildissviðs vátryggingar, né heldur
að það hafi ekki falið í sér aukningu áhættunnar.210 Sem dæmi um fleiri ákvæði,
sem telja má til landfræðilegrar afmörkunar á gildissviði tryggingar, má nefna
ákvæði sem undanþiggja ábyrgð félagsins tjón sem verður á nánar tilgreindum
stöðum, t.d. ákvæði í innbrotsþjófnaðartryggingu sem undanþiggur ábyrgð fé-
lagsins tjón vegna þjófnaðar úr tjöldum.211
Hér vaknar hins vegar sú spuming hvort einhverju breyti um rétt vátryggðs
ef þriðji maður olli því að vátryggingaratburðurinn gerðist utan landfræðilegra
marka tryggingarinnar án þess að það hafi verið með vitneskju eða vilja vá-
tryggðs eða þeirra sem hann verður samsamaður með. Hér mætti til dæmis
hugsa sér að þriðji maður fari með vátryggðan mun út fyrir hin landfræðilegu
mörk þar sem munurinn verður fyrir skemmdum. Selmer telur að hafi vátryggð-
ur misst muninn í hendur þriðja manns við atburð sem vátryggingin nær til, t.d.
við þjófnað, þá taki tryggingin einnig til munarins í þessu tilviki. Þessa sann-
gjömu lausn styður hann með því að öll meðferð þjófsins á hinum vátryggða
mun teljist til afleiðinga þjófnaðarins og falli þ.a.l. undir gildissvið tryggingar-
innar. Hann telur hins vegar að niðurstaðan verði önnur hafi einhver í tengslum
við vátryggðan (sikredes folk) flutt muninn þó að það hafi verið án vitundar vá-
tryggðs.212 Ekki verður að öllu leyti fallist á þessi sjónarmið. Þrátt fyrir að land-
fræðilegar takmarkanir á gildissviði tryggingar verði almennt taldar hlutlægar
ábyrgðartakmarkanir geta vissulega staðið rök til þess að láta niðurstöðuna ráð-
ast af þeim aðstæðum sem fyrir hendi eru í hverju tilviki. Er þá skoðun m.a. að
finna í greinargerð með frumvarpi til breytinga á sænsku FAL. Þar er tekið sem
dæmi að skíðamaður villist inn fyrir landamæri annars lands þar sem trygging
hans gildir ekki samkvæmt skilmálum. Er talið í greinargerðinni að hugsanlegt
sé að í slíku tilviki yrði beitt reglu sem svarar til 36. gr. SML.213 Hér verður hins
vegar að hafa sérstaklega í huga að í þeirri niðurstöðu felst í raun viðurkenning
á því að umrætt ákvæði feli í sér hlutlæga takmörkun á ábyrgð félagsins, en að
henni verði vikið til hliðar sökum þess hversu ósanngjöm hún er gagnvart vá-
tryggðum. í samræmi við almennar reglur samningaréttar og dómaframkvæmd
yrði 36. SML einungis beitt í algjörum undantekningartilvikum. Má raunar
draga í efa að beiting hennar sé raunhæf í þeim tilvikum þegar viðkomandi
ákvæði er orðað með skýrum hætti, til dæmis ef gildissvið slysatryggingar er
bundið við tiltekið land, svo að vísað sé til dæmisins um skíðamanninn hér að
209 Tilvitnunin er úr skilmálum fjölskyldutryggingar hjá íslensku vátryggingafélagi.
210 Selmer, bls. 195-196.
211 Lvngso. (1994), bls. 571 og áfram.
212 Selmer, bls. 196.
213 SOU 1986:56, bls. 578.
105