Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Side 127

H 1966 262
J fól B bifreið sína í þeim tilgangi að B gæti sýnt hana væntanlegum kaupendum að
henni. Bifreiðin, sem húftryggð var hjá vátryggingafélaginu V, skemmdist þegar B
ók henni ölvaður. f skilmálum tryggingarinnar sagði að undanskildar væru ábyrgð fé-
lagsins „skemmdir, sem verða, er bifreiðarstjórinn er ölvaður".264 í dómi bæjarþings
Reykjavíkur var vátryggingin talin ná til tjónsins þar sem notkun B hefði verið heim-
ildarlaus og félli undir hugtakið „að stela“ í vátryggingarskírteininu. Hæstiréttur
komst einnig að þeirri niðurstöðu að V bæri að bæta J tjónið en með þeim rökstuðn-
ingi að ekkert lægi fyrir um það í málinu að J hefði mátt ætla að B „væri ekki trúandi
til að fara með bifreiðina, eins og til var ætlast". Þá segir í dóminum: „Að framan-
greindum málavöxtum athuguðum þykja ákvæði 18. og 20. gr. laga nr. 20/1954, sbr.
34. gr. sömu laga (sbr. nú 36. gr. SML, innskot höfundar), leiða til þess að áfrýjandi
[V] eigi að bæta stefnda [J] bifreiðartjónið“.265
Áhrif þess að ölvunarákvæði í skilmálum eru túlkuð með hliðsjón af 2. mlsl.
20. gr. VSL eru þau að vátryggður, eða sá sem hann samsamast með, verður að
hafa verið ölvaður í skilningi vátryggingaréttar, honum verður sjálfum að verða
gefin sök á ölvun sinni og ölvunin verður að vera höfuðorsök vátryggingarat-
burðarins.266 Sönnunarbyrðin um þau atriði hvílir á félaginu og verður ekki frá
því vikið í skilmálum.267
NRT 1985:1049 (NH)
í skilmálum slysatryggingar voru undanskilin ábyrgð félagsins slys sem yrðu þegar
sá sem tryggður var væri ölvaður, nema að sýnt væri fram á að orsakatengsl væru
ekki á milli ölvunarinnar og slyssins. Hæstiréttur Noregs nefnir obiter dictum að slíkt
skilmálaákvæði sé ekki í samræmi við 2. mlsl. 20. gr. FAL.268
Áður er nefnd sú skoðun Lyngsö að orðalag ölvunarákvæða skuli ekki hafa
áhrif á túlkun eða heimfærslu þeirra. Er það í samræmi við almennar skoðanir
fræðimanna um mörk ófrávíkjanlegra reglna VSL og hlutlægra ábyrgðartak-
markana. Sjónarmið þetta kemur m.a. fram í H 1975 713 og H 1982 1354 sem
áður eru reifaðir. Þetta getur skipt verulegu máli við ákvörðun þess hvenær um
ölvun (ölæði) er að ræða í skilningi 2. mlsl. 20. gr. VSL. I því sambandi verð-
ur ekki talið að félagið geti með bindandi hætti ákvarðað í skilmálum hvað átt
er við með hugtakinu ölvun eða ölæði, t.d. með því að miða ölvun við nánar til-
tekið áfengismagn í blóði, svo sem það sem tilgreint er í 45. gr. UFL.269 Ákvæði
í þá átt hefur samt sem áður mátt finna í dæmigerðum skilmálum ábyrgðar-
264 Nefnt skilmálaákvæði kemur ekki skýrt fram í dómasafni Hæstaréttar, en kemur fram í reifun
Amljóts Bjömssonar á dóminum, sbr. Arnljótur Björnsson, TL 1969, bls. 22-23.
265 Reifun byggð á reifun Arnljóts Björnssonar í TL 1969, bls. 22-23 og DÍV.
266 Selmer, bls. 175; Sorensen, (1990), bls. 175 og 179 og Lyngsd. (1994), bls. 243 og áfram.
267 Sorensen, (2002), bls. 165 og áfram.
268 Reifun byggð á Sorensen, (2002), bls. 166.
269 Sjá t.d. Sorensen. (2002), bls. 166.
121