Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Síða 128

tryggingar ökutækja hér á landi.270 Ekki verður talið að félagið geti borið slíkt
skilmálaákvæði fyrir sig þrátt fyrir að vátryggður hafi verið undir áhrifum
áfengis eða ölvaður í skilningi UFL ef ekki verður talið að hann hafi verið ölv-
aður í skilningi vátryggingaréttar. Afengisáhrif skipta því aðeins máli í vátrygg-
ingarétti að þau hafi ráðið svo miklu um hegðun og færni viðkomandi að hætt-
an á því að vátryggingaratburðurinn gerðist hafi aukist. Verður þá fyrst talið að
um ölvun í skilningi vátryggingaréttar hafi verið að ræða.271 Viðmiðunarmagn
áfengis í 45. gr. UFL ræðst hins vegar af pólitískum sjónarmiðum og mati lög-
gjafans á því hvenær rétt sé að refsa ökumönnum fyrir akstur undir áhrifum
áfengis. Það mat þarf ekki að vera í neinum tengslum við kröfur vátrygginga-
réttar og þau skilyrði sem þar eru sett fyrir því að ölvunaráhrif hafi áhrif á rétt-
arstöðu vátryggðs.
H 1999 219
Maður nokkur var farþegi í bifreið sinni sem ekið var af sambýliskonu hans, en mað-
urinn var undir áhrifum áfengis. Eftir að bifreiðin hafði verið stöðvuð og maðurinn
var farinn út úr henni í þeim tilgangi að lagfæra hana ætlaði konan að bakka henni
að ljósastaur. Konunni tókst ekki að koma bifreiðinni í afturábak gír og teygði mað-
urinn sig inn um opnar bifreiðastjóradymar til að aðstoða hana við það. Konan missti
tengslafetilinn og rann bifreiðin við það afturábak með þeim afleiðingum að maður-
inn klemmdist á milli hurðarinnar og ljósastaurs og slasaðist. Maðurinn stefndi
tryggingafélaginu F sem tryggt hafði bifreiðina lögbundinni ábyrgðartryggingu og
krafðist bóta, bæði á grundvelli I. kafla skaðabótalaga nr. 50/1993 og á grundvelli frí-
tímaslysatryggingar sem hann hafði keypt hjá félaginu.
í Hæstarétti var fallist á þá niðurstöðu héraðsdóms að ábyrgð F yrði ekki reist á slysa-
tryggingu ökumanns og eiganda þar sem maðurinn var ekki stjómandi bifreiðarinn-
ar eða farþegi í henni umrætt sinn. Sú niðurstaða varðar hins vegar ekki það álitaefni,
sem hér er til skoðunar.
Hér varðar mestu umfjöllun Hæstaréttar urn ákvæði í vátryggingarsamningi um frí-
tímaslysatryggingu sem kváðu á um brottfall bótaskyldu vegna ölvunarástands eða
sakar tryggingartaka, en F bar fyrir sig að af þeim leiddi að maðurinn ætti ekki rétt á
bótum úr tryggingunni. í málinu reyndi á tvenns konar ákvæði varðandi ölvun, þ.e.
annars vegar ákvæði sem gilti gagngert um frítímaslysatryggingu, þar sem sagði að
vátryggingin bætti ekki: „slys, sem vátryggður verður fyrir í handalögmáli, við þátt-
töku í refsiverðum verknaði, undir áhrifum deyfi- og/eða eiturlyfja eða í ölæði, nema
sannað sé, að ekkert samband hafi verið milli ástands þessa og slyssins“, en hins veg-
ar ákvæði í sameiginlegum skilmálum fyrir fjölskyldutryggingu, þar sem sagði: „Vá-
trygging þessi gildir ekki um tjón, sem vátryggingartaki eða vátryggðu valda af
270 f dæmigerðum vátryggingarskilmálum fyrir lögboðna ábyrgðartryggingu ökutækja hér á landi
segir að félagið geti endurkrafið vátryggingartaka og/eða ökumann þegar vátryggður telst ekki hafa
getað stjómað ökutækinu örugglega vegna neyslu áfengis eða verið óhœfur til þess skv. úkvœðum
UFL.
271 Sörensen, (1990), bls. 111 og Lyngsö, (1994), bls. 243 og 255 og áfram. Ekki er víst að ölv-
un (ölæði) þurfi að hafa sömu áhrif á réttarstöðu vátryggðs í öllum greinum vátrygginga, sbr. m.a.
Sörensen, (2002), bls. 165.
122