Uppeldi og menntun - 16.02.2007, Side 61

61
ERNA INGIBJÖRG PÁLSDÓTTIR
fái einkunnir sem auk þess eru samsettar úr niðurstöðum skyndiprófa, ritunarverk-
efna eða mati á afurðum þeirra. Jafnframt hafa framfarir og iðni nemenda yfir vet-
urinn, vinnubrögð og frágangur verkefna og virkni nemenda áhrif á einkunnagjöfina.
Það kemur heim og saman við niðurstöðu erlendra rannsókna (McMillan, 2001). Í
sjálfu sér þarf ekki að koma á óvart að einkunnagjöf kennara sem kenna aðrar náms-
greinar en bóklegar byggist á vinnubrögðum, leikni eða iðni nemenda. Gera má ráð
fyrir að áherslur í einkunnagjöf í þeim greinum geti að einhverju leyti verið aðrar. Aftur
á móti telja Gronlund (1998, 2003), McMillan (2001) og Wiggins (1996) að framfarir,
vinnubrögð eða virkni nemenda eigi ekki að hafa áhrif á einkunnir nemenda og álíta
að kennarar eigi að aðgreina slíka þætti í vitnisburði.
Líklega er ekki mikill munur á íslenskum kennurum og erlendum hvað varðar ein-
kunnagjöf. Ekki verður annað séð en að námsmat kennara endurspegli afstöðu þeirra
til gildis náms og kennslu en það bendir til þess að kennarar hafi eigin stefnu í náms-
mati (Cizak, Fitzgerald og Racher, 1995). Undir það taka Stiggins og Conklin (1992)
og segja að kennarar noti mismunandi viðmið við einkunnagjöf sem miðist við hvað
þeir telji sjálfir vera sanngjarnt gagnvart nemendum. Gera má ráð fyrir að íslenskir
kennarar líti t.d. á viðleitni eða framfarir nemenda á sama hátt og starfsfélagar þeirra í
öðrum löndum. Enn fremur má gera ráð fyrir að þeir fari að einhverju leyti eftir eigin
hyggjuviti og hafi velferð nemenda að leiðarljósi og taki þannig inn í matið þá þætti
sem þeir telji nemendum til tekna. Ef að nemendur sýna góð vinnubrögð og virkni en
eiga hugsanlega í erfiðleikum með að tileinka sér þekkingu og skilning á námsefninu
vegi hinir jákvæðu þættir meira í námsmati þeirra en hinir neikvæðu. Mat á að vera
leiðsögn fyrir nemendur (Gronlund, 1998) en ekki að kortleggja mistök þeirra. Kenn-
arar þurfa ekki að gefa einkunn fyrir öll verkefni eða próf. Matsniðurstöður eiga ekki
einungis að miðast við einkunnagjöfina því jafnmikilvægt er að þær veiti nemendum
leiðsögn sem stuðlar að framförum þeirra í námi (Gronlund, 2003).
Í þessu sambandi hafa vaknað spurningar um hvort kennarar hafi áreiðanlegar
upplýsingar um það sem býr að baki tiltekinni námshegðun nemenda. Wiggins (1996)
telur að kennurum sé vorkunn þar sem fáir skólastjórnendur geri ráð fyrir þeirri vinnu
eða gefi tíma til þess að rökræða einkunnagjöfina eða vitnisburðinn. Hann telur að í
stað þess að leysa matsvandamálið sameiginlega þurfi kennarar að gera það einir.
Valið var að gera megindlega rannsókn þar sem lítið er vitað um viðhorf kennara til
námsmats hér á landi. Þótt erlendar rannsóknir veiti vísbendingar um stöðu mála er
hæpið að yfirfæra niðurstöður þeirra gagnrýnislaust yfir á íslenskar aðstæður. Rann-
sóknin gefur aðeins ákveðnar vísbendingar eða yfirlit um skoðanir íslenskra kennara í
þessum efnum og í framhaldi væri spennandi að gera eigindlega rannsókn til að skoða
nánar viðhorf kennara til þessa málefnis. Þar gætu viðtöl komið að góðum notum.
LOKAORÐ
Stefnumörkun skóla í námsmati þarf að gera ráð fyrir fjölbreyttum leiðum og end-
urspegla áherslur skólans. Afar mikilvægt er að námsmat í skólum sé vel skipulagt
og að upplýsingum úr matsniðurstöðum sé miðlað oft og reglulega til nemenda og