Uppeldi og menntun - 16.02.2007, Síða 198

198
Kennaramenntun er samstarfsverkefni háskóla og skólanna sem kennararnir eiga
eftir að starfa við. Þetta þarf að viðurkenna í verki og það er fráleitt að líta á skólana
aðeins sem æfingabúðir sem beri litla eða enga ábyrgð á kennaramenntuninni. Skól-
arnir eiga að taka fulla ábyrgð á að þar fari fram markvisst kennaranám og að allir
leiðsagnarkennarar hljóti til þess sérstakan undirbúning; hugtökin viðtökukennari og
æfingakennari lýsa nokkuð vel þessari úreltu æfingabúðaafstöðu. Val á skólum sem
taka þátt í þessu samstarfi þarf að vanda og það er mikilvægt að byggja upp metnað
í skólum til að sinna og taka ábyrgð á kennaramenntun. Það þarf að felast skýr fagleg
viðurkenning í því fyrir skóla að vera samstarfsskóli um kennaramenntun og sama
gildir vitaskuld um að viðurkenna mikilvægi þeirrar leiðsagnar sem þar fer fram, hún
er vandasöm og henni fylgir ábyrgð.
Háskóli Íslands hefur um nokkurra ára skeið unnið eftir líkani að starfsþjálfun sem
mótað var í samstarfi við hóp okkar reyndustu leiðsagnarkennara; afrakstur þess er
dæmi um þessa nánu samvinnu og ábyrgð sem ég kalla hér eftir. Samkvæmt þessu
líkani eru valdir til samstarfs framsæknir skólar; talað er um heimaskóla nemans enda
dvelur hann þar vikulega meira og minna meðan á náminu stendur (að undanteknum
fyrstu og síðustu vikum skólaársins). Við það vinnst einkum tvennt: Neminn kynnist
skólastarfi á breiðum grundvelli en er um leið í stöðugum „samræðum“ við fræðin.
Hann þarf að vinna verkefni sem kalla á ígrundun og greiningu á því sem gerist,
tengja skólastarfið jafnóðum við það sem hann er að lesa í fræðunum. Háskólakenn-
arinn fylgist þannig með því sem nemendur eru að fást við úti í skólum og getur því
sjálfur betur tengt fræði sín við skólastarfið. Ég tel raunar nauðsynlegt að þetta sam-
starf gangi mun lengra en við höfum haft bolmagn til fram að þessu og að háskóla-
kennarar sem bera ábyrgð á kennslufræðinni hafi beinlínis það verkefni að vera 1–2
daga í viku úti í skólunum og starfi þar með leiðsagnarkennurum og nemum við að
greina og meta bæði nýjar og þrautreyndar leiðir sem nemarnir eru að prófa sig áfram
með.
Endurmenntun sem felst í stuttum, stökum námskeiðum sem einn til tveir kennarar
úr hverjum skóla sækja er að mínu mati úrelt fyrirbæri enda benda bæði innlendar
og erlendar rannsóknir til þess að slík námskeið skili litlu. Það er þess vegna for-
gangsverkefni að hugsa endurmenntun upp á nýtt, leggja áherslu á endurmenntun
sem mikilvægan þátt skólaþróunar. Þáttur í slíkri endurskoðun er að finna leiðir til
að tengja símenntun grunn- og framhaldsskólakennara sem í dag er rekin sitt í hvoru
lagi.
Vegna þess hve fjölbreytt og margbrotið skólastarf er tel ég afar brýnt að kennara-
menntunarstofnanir bjóði fjölbreytt námsval og nemendur eigi kost á verulegri sér-
hæfingu á mörgum mismunandi sviðum, bæði innan einstakra stofnana og á milli
stofnana. Lenging kennaranáms í fimm ár gefur aukna möguleika á þessari sérhæf-
ingu en hún er ekki sjálfgefin og að henni þarf að huga sérstaklega. Ég er sannfærð um
að skóli sem hefur innan sinna vébanda kennara með ólíkan bakgrunn og mismun-
andi sérhæfingu veldur betur þeim flóknu verkefnum sem leysa þarf innan skólans en
ef allir kennararnir eru sprottnir úr nokkurn veginn sama jarðveginum.
Enginn skóli er betri en það fólk sem þar starfar og því er óhjákvæmilegt að velta
V IÐHORF