Hugur - 01.06.2011, Page 14

12
Kristian Guttesen ræðir við Sigrtði Þorgeirsdóttur
speki var í hávegum höfð. Margir kennara minna voru gyðingar og í gegnum
þá fékk ég innsýn í gyðinglegar hefðir hugsunar sem gerði mig meðvitaða um
að rætur vestrænnar hugsunar liggja bæði í Aþenu og í Jerúsalem. Hans-Georg
Gadamer kenndi einnig í Boston og hann hafði talsverð áhrif á mig með hug-
myndum sínum um samræður og ekki síður með túlkunarfræði sinni að því leyti
sem hún skerpir með okkur sýn á að hugmyndir og kenningar eru bundnar stund
og stað og að hvert tímabil hefur sína sýn og sína fordóma í afstöðu sinni til
kenninga fortíðar og til eigin samtíðar. Jafnframt naut ég kennslu hjá femínískum
heimspekingum sem mótuðu mig, eins og Seylu Benhabib og Louise Anthony.
Báðar sýndu þær mér að það færi saman að vera femínisti og heimspekingur. Við
heimspekideildina eignaðist ég jafnframt rússneska vinkonu sem er sérfræðingur
í fyrirbærafræði Husserls. Hún er svolítið eldri en ég og mér er það minnisstætt
þegar ég var að kvarta einhvern tíma í upphafi náms, þegar ég var enn á kafi
í skyldukúrsum, að mér fyndist heimspekin stundum svolítið abstrakt, að hún
sagði: „Þú verður að hugsa um líf þitt“. Og í raun hef ég alltaf litið svo á að heim-
spekiiðkun og líf mitt sem persóna og sem borgari fari saman.
Hvaða áhrifavöldum kynntistpú svo íBerlín?
Eg hóf námið þar á að taka kúrsa um heimspeki Hegels hjá Ernst Tugendhat og
Michael Theunissen, en báðir voru eftirminnilegir kennarar. Theunissen smitaði
mann af heimspekilegri ástríðu og nákvæmum lestri texta. En Tugendhat kenndi
nemendum sínum að taka aldrei neinu sem gefnu og spyrja alltaf „er þetta satt?“,
„er þetta rétt?“. Þarna skildi ég að heimspeki fælist í að skilja viðfangsefnið eða
kenninguna og spyrja svo sannleiksspurninga. Tugendhat var þekktur fyrir það
að brúa bilið milli angló-amerískrar rökgreiningarhefðar og þýskrar heimspeki.
Hann var mér fyrirmynd í því að hugsa djúpt á þýskan hátt og hafa einfaldleika
og skýrleika í hávegum í anda rökgreiningar og málspeki.Theunissen benti okkur
jafnframt á að báðar hefðir væru heimóttarlegar svo fremi sem maður tryði því
annað hvort að rökgreiningarhefðin færði manni algeran skýrleika og einhlít-
ar skilgreiningar eða meginlandshefðin hefði getið af sér hugmyndir sem væru
óháðar því sögulega og samfélagslega samhengi sem þær eru sprottnar úr.
Hvað varðar sögulegt samhengi þá lærði ég í Berlín hjá kynslóð heimspekinga
sem voru að fást við þýska menningu eftir helförina og nasismann. Og ég lærði í
Vestur-Berlín, en í Austur-Berlín var allt annað þjóðskipulag og þar einskorðaðist
heimspeki að miklu leyti við marxísk-leníníska heimspeki, en allt annað var sagt
vera „borgaraleg" heimspeki. Ég fékk innsýn í það þegar ég hóf kennsluferil minn
við háskólann í Rostock rétt eftir sameiningu þýsku ríkjanna og kenndi í nokkur
ár nemendum sem voru aldir upp í Alþýðulýðveldinu eða DDR.
Það varpá uppgjör tgangi i vestur-pýskri heimspeki?
Þýskir heimspekingar voru að hugsa í eftirmála hruns, algers hruns. Einn fyrsti
höfundurinn sem ég las í Þýskalandi var Adorno, en hann spurði m.a. hvern-