Hugur - 01.06.2011, Side 15

Hugur - 01.06.2011, Side 15
Við erum stödd ijlœkju veruleikans 13 ig er list möguleg eftir Auschwitz? En með þeirri spurningu er hann í raun að segja að óhugnaðurinn haíi verið slíkur að varnir menningarinnar gegn illskunni séu mun minni en við ætlum. Þess vegna voru margir þýskir heimspekingar að hugsa um sekt, um ábyrgð, um forsendur alræðis, og settu margir hverjir traust sitt á mannlega vitsmuni. Skynsemin er það eina sem hægt er að binda vonir við. Heimspeki Habermas, sem er hugsanlega þekktasti þýski heimspekingur síð- ari hluta 20. aldar, er mjög lituð af því viðhorfi að reyna að finna skynseminni farveg í samfélagslegri samræðu. Reyndar ánetjaðist ég sjálf hugsun sem var á öðrum slóðum og gagnrýnni á getu skynseminnar, allavega mjög meðvituð um takmarkanir hennar, líkt og Adorno reifaði í verki sínu og Horkheimers um Día- lektík upplýsingarinnar. I framhaldsnámi mínu féldcst ég einkum við heimspeki Nietzsches og Heideggers. Ein ástæðan er sú að ég kynntist eiginmanni mínum í náminu í Berlín. Hann heitir Magnús Diðrik Baldursson og er hálfþýskur. Og hann rannsakaði heimspeki Heideggers í mörg ár. Við Magnús kynntumst [kím- ir\ í málstofu um Schopenhauer og lásum Veröldina sem vilja og ímynd saman á þýsku. Þannig lærði ég þýsku \hlær\ og varð ástfangin í leiðinni. Heimspeki Nietzsches og Heideggers stendur í sambandi við hina hrottalegu þýsku arfleifð. Nasistar nýttu sér öfgakenndu þættina í heimspeki Nietzsches og Heidegger varð á tímabili hallur undir nasismann þegar hann var að ná yfirráðum í upphafi íjórða áratugarins. Hann taldi sig hafa arnarsýn á vestræna heimspekihefð en var fram- an af blindur á brjálæðið í eigin samtíma. AJIt orkaði tvímæhs. Um leið voru þetta byltingarkenndir höfundar sem opnuðu hugsun og heimspeki nýjar lendur. Það var reynt að lesa og túlka þessa höfunda í þá veru. Það er lærdómsríkt að líta til þess hvar og hvernig heimspeki „tekst“ og hvar og hvernig henni „misteksfi' and- spænis veruleikanum. Ég vann doktorsritgerð mína hjá Wolfgang Múller-Lauter sem var einn helsti Nietzsche-sérfræðingur Þýskalands og ritstjóri hinnar nýju útgáfu verka Nietzsches og svo Nietzsche Studien. Það var stór rannsóknahópur í kringum þetta allt. Hópur sérfræðinga sem vann að útgáfunni og svo doktors- nemar og sérfræðingar víða að úr heiminum sem tóku þátt í „Berliner Nietzsche Colloquium“ sem Múller-Lauter stýrði. Ég tengist þessu enn, m.a. sem meðlimur í fagritstjórn Nietzsche Studien. En hvernig upplifðuð pið samræðuna sem pú lýstir hér áðan, sem hafði farið af stað. Þá meina ég, rataði pessi samræða inn í málstofurnar, tókust pið nemendurnir á við vandann? Sums staðar og sums staðar ekki. Ein fyrsta málstofan sem ég tók þátt í var hjá Margarethu von Brentano og hún fólst í „línu fyrir línu“-lestri á fyrstu síðunum í Frumspeki Aristótelesar og það var sko engin samtímaskírskotun þar. Það var einkum eldri hluti þeirra Þjóðverja í náminu sem var upptekinn af því að kynslóð foreldranna hafði þagað og sópað undir teppið aðkomu sinni, og jafnvel ábyrgð á því sem gerðist á tímum nasismans. Það hefúr stundum verið sagt að RoteArmee Fraktion (RAF), hryðjuverkahóparnir þýsku á áttunda áratugnum, hafi verið bálreitt andsvar við menningu sem gerði ekki upp við glæpi fortíðar heldur kaus
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164

x

Hugur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.