Hugur - 01.06.2011, Page 17

Hugur - 01.06.2011, Page 17
Við erum stödd i flœkju veruleikans 15 hinn bóginn hafa ríkjandi skoðanir innan heimspekinnar, t.d. um manninn sem siðveru eða þekkingarveru, verið byggðar á mannskilningi sem er oft lýst sem „karlhverfum“, „hvítum“ og „vestrænum". Það sem átt er við með þessu er að alhæfingar um manninn sem sið- og þekkingarveruna hafa oft byggt á einhverri ímynd um karlinn. Þessar alhæfingar þarf að gagnrýna. Þess vegna finnst mér staða á jaðri heimspekinnar eftirsóknarverð. Hún gefur þekkingarfræðilegt for- skot. Femínískir heimspekingar og margt fólk úr minnihlutahópum eru meðvituð um þetta og vinna í þessum anda. Oft mætum við miklu skilningsleysi meðal þeirra sem áh'ta sig óhulta í megin- straumi heimspekinnar en eru í raun, að einhverju leyti og óaívitandi, að þurrka upp þennan straum. Miðjan þarfnast næringar frá jöðrunum, en á ekki að loka sig af frá þeim. Margir þeir heimspekingar sem hafa endurnýjað heimspekina hvað mest hafa einmitt unnið út frá jöðrunum, eins og t.d. Schelling, Schopenhauer, Nietzsche, Kierkegaard og nú nær okkur í tíma, Luce Irigaray. Heimspekin er á ýmsan hátt komin í varnarstöðu miðað við dýrð fyrri tíma, hún var jú upphaflega drottning vísindanna. Aðrar greinar innan hug- og félagsvísinda hafa reytt af henni fjaðrirnar með því að taka upp heimspekileg viðfangsefni og þróa þau áfram á sínum vettvangi og um leið hefur heimspekin víða hrakið jaðarstrauma sína inn í greinar eins og menningarfræði og trúarbragðafræði og er þetta sér- staklega áberandi í Bandaríkjunum. En telurpú að heimspekin hafi burði til að taka sjálfa sig til skoðunar? Heimspekin ætti að hafa burði til þess umfram flestar aðrar greinar vegna þess að grunnafstaða heimspekinnar er að spyrja og efast um hið sjálfsagða. Við verð- um að huga að því að heimspeki 20. aldar hefur mjög litast af vísindahyggju. Heimspeki, líkt og margar aðrar greinar innan félagsvísinda, hefur séð ofsjónum yfir aðferðum raunvísinda og talið sig þurfa að iðka sín fræði í svipuðum anda. Vissulega er vísindaleg krafa um skýrleika og nákvæmni ótvíræð, en heimspeki má ekki gleyma því að hugmynd hennar um heiminn er önnur en hugmynd raunvísindanna. Heimur raunvísindanna er hlutgerður heimur. Heimur heim- spekinnar er heimurinn sem við lifum og hrærumst í sem einstaklingar, sem félagsverur, sem andlegar og efnislegar verur, og líka sem staðsettar í tilteknu kyni, aldri, menningarheimi o.s.frv. Þess vegna er athyglisvert að analýtísk heim- speki annars vegar og fyrirbærafræði hins vegar skuli vera megingreinar 20. aldar heimspeki. Önnur hefur kröfuna um skýrleika og greiningu tungumáls að leið- arljósi, en fyrirbærafræðin leitast við að lýsa reynslu af lífheimi manna. Þetta eru góðar forsendur til að byggja á. Vísindaheimspeki hefur einnig verið stór grein innan heimspeki síðustu aldar, en hún hefur iðulega verið of þröng að mínu mati og það gerir heimspekinni sjálfri of erfitt fyrir að taka sig til sjálfskoðunar sem vísindagrein. Vísindaheimspekileg greining heimspekinnar getur ekki einungis falist í því að sundurgreina helstu þekkingarfræðileg hugtök heimspekinnar. Vísindaheimspekileg greining verður einnig að taka mið af fyrirbærafræðilegri, félagsvísindalegri og sagnfræðilegri rýni á heimspeki sem akademískt fag. Franski
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164

x

Hugur

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.