Hugur - 01.06.2011, Side 41

Hugur - 01.06.2011, Side 41
Náitúran, raunin og veran 39 honum heim á kvíaból hugtakanna í eitt skipti fyrir öll. Hinn hlutlægi veruleiki sem Askja táknar er sem sagt ekki allur þar sem hann er séður, og hann sér alltaf við okkur - en engu að síður er hann okkur sífellt nærtækur, hann er grunnurinn sem tilvera okkar hvílir á, án hans væri enginn veruleiki og raunar engin reynsla heldur. Þannig er hann alls staðar og hvergi, eins og Páll bendir á. Gott og vel - en enn og aftur spyrjum við: Hvaða afleiðingar hefur þessi upp- götvun fyrir okkur? Hvaða áhrif hefur hún á okkur? Svarið, svar Páls og svarið í reynd, er: við spyrjum. Við spyrjum „um þennan veruleika, hver hann sé og af hvaða tagi, hvaða öfl leiki þar lausum hala og hvernig megi verjast þeim“ (16). Við spyrjum, og við hljótum að spyrja, og það sem við spyrjum um getur ekki verið neitt annað en þessi hlutlægi og ókennilegi veruleiki og staða okkar í honum. Spurnin er okkur í blóð borin - í raun virðist hún vera sjálft eðliseinkenni okkar, réttlæting tilvistar okkar (í skilningi franska hugtaksins raison detre). Án spurn- arinnar „fáum við ekki lifað“, segir Páll - við verðum „að gera okkur einhverjar hugmyndir um þennan annarlega jarðneska veruleika sem við erum borin til“ (16). Við erum hugsandi verur - eða verur af tagi andans með orðalagi að hætti Hegels, eða þarvera (Dasein) í skilningi Heideggers - í krafti þess að við spyrjum, og látum raunar ekki nægja að spyrja heldur svörum við líka, við gerum okkur hugmyndir um veruleikann og stöðu okkar í honum. Á þennan hátt erum við, eins og franski fyrirbærafræðingurinn Maurice Merleau-Ponty orðaði það einkar snaggaralega, „dæmd til merkingar“.n * * * Skerpum nú aðeins á þeirri tvíræðni sem hér er á ferðinni og kom sem snöggvast upp á yfirborðið hér rétt á undan, þegar ég minntist á að Páll gerði sig ef til vill sekan um verklega mótsögn. Reynslan af Oskju, sú raun sem Páll varð fyrir eða komst í samband við um stundarsakir, virðist í senn handan allra orða, ómöguleg að tjá, og það sem kemur okkur til að tjá okkur, framleiða hugsanir og hugmyndir. Askja sem Raun, sem ég rita hér (og eftirleiðis) með stórum staf með tilvísunar til þeirrar myndar sem hugtakið tekur á sig í verkum Jacques Lacan, kemur þannig í senn fyrir sjónir sem hið endanlega tilefni tjáningarinnar og það sem tjáning- in nær að endingu aldrei til. Hún er, aftur með orðalagi sem sótt er til Lacans, viðfang-orsök tjáningarþarfarinnar, það sem kemur tjáningunni af stað en lætur hana aldrei ná í skottið á sér.12 Við - hinar hugsandi verur - hljótum að svara kalli Raunarinnar, æ ofan í æ, og leitast við að tákna þá reynslu, þá raun, sem við verðum fyrir - en það tekst aldrei fyllilega. Alltaf verður einhver afgangur, einhver leif sem við náðum ekki að negla niður eða færa inn fyrir landamerki hugsunar okkar og táknmáls. Á þennan hátt er Raunin ekkert annað en náttúran í þeim skilningi sem Páll leggur í orðið í grein sinni - þ.e. sá óræði og óráðni veruleiki sem tilvist okkar hvílir á og býr isenn hið ytra og hið innra. Þessi skilningur er náskyldur hugtaki n Merleau-Ponty 2008:124. 12 Á þennan hátt er Raunin nátengd því sem Lacan nefndi vidfangid litla a og skilgreindi sem við- fang-orsök löngunarinnar. Sjá Zizek 2007:128-129.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164

x

Hugur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.