Hugur - 01.06.2011, Qupperneq 67

Hugur - 01.06.2011, Qupperneq 67
65 Stðísk siðfrœði og náttúruhyggja gildi og því sem er gott felst í því að hið síðara hlýtur að gagnast manni, leiða til farsældar. Því jafnvel þótt hlutlaust viðfang með gildi sé í samræmi við nátt- úruna gæti það mögulega skaðað manneskjuna. Það ætti við um auð, sem spillir auðveldlega. Enn fremur gæti manneskja endrum og sinnum við sérstakar aðstæður ekki átt að velja hlutlaust viðfang með gildi. Aðstæðurnar gætu krafist þess að hún fórnaði heilbrigði sínu fyrir annað hlutlaust viðfang með gildi. Þá fylgir að jafnvel þótt samræmi við náttúruna gefi okkur mælikvarðann til að velja hvað skuli gera, þá er mælikvarðinn ekki alger. Hlutlaus viðföng með mikið gildi kalla stóumenn ákjósanleg (Ttporiypéva) en hin með mikið vangildi nefnast óákjósanleg. Hin fyrri myndu samsvara því sem aðrir heimspekingar nefndu líkamleg og ytri gæði. Meðal elstu stóuspekinga voru skiptar skoðanir á því hvort gera skyldi þennan greinarmun á hlutlausum viðföngum. Ariston var alfarið andvígur því.28 Fyrst ekki ætti undanbragðalaust að velja hið ákjósanlega viðfang, villti sýn að gera upp á milli þeirra og gæfi til kynna að þessi viðföng væru í raun gæði. Mótbár- an afhjúpar mikilvægan þátt í siðfræði stóumanna. Hefðu stóumenn fallist á að nákvæmlega enginn gildismunur væri á heilbrigði og heilsuleysi, bærilegum fjár- hag og sárri fátækt, væri erfitt að finna skynsamlegan grundvöll fyrir vali á öðru hvoru. Enn fremur gefur þessi flokkun stóumönnum færi á að setja þá reglu, sem venjulegt fólk gæti fylgt, að velja skyldi hluti sem eru í samræmi við náttúruna, að öllu jöfnu. Við ættum til dæmis að leggja rækt við heilbrigði. Og reyndar eru þessar reglur kjölfesta venjulegs fólks. Þær gera því kleift að gera það sem það á að gera, breyta á viðeigandi hátt. Þetta nefndu stóumenn KaflrjKOV, en Cicero þýddi með officium, sem löngum var þýtt með skyldu.29 Viðeigandi breytni og rétt breytni Viðeigandi breytni eða skylda er viss athöfn (ekki tegund af athöfnum) sem tnanneskju tilheyrir að vinna. Sem manneskjan þroskast kemur skynsemi hennar fram og verður það afl sem gerir henni kleift að velja á milli mögulegra athafna og breyta á viðeigandi hátt. Þannig lifir hún í samræmi við eigin skynsömu nátt- uru. Stóumenn skilgreina viðeigandi breytni sem „samkvæmni í lífinu, sem að breytninni lokinni hefur skynsamlega réttlætingu.“30 Samkvæmnin er samræmi yið náttúruna, en skynsamleg réttlæting er sú sem fullkomin skynsemi vitringsins hefur fram að færa. Breyti þessi fullkomni vitringur, væri breytni hans samkvæmt skilgreiningu rétt (Katópðcopa). Vitringurinn breytir ekki aðeins á viðeigandi hátt heldur nauðsynlega á réttan hátt. Þar sem viðeigandi breytni þarf ekki að velta á vali hlutar sem er í samræmi við náttúruna (t.d. heilbrigði), fyrst aðstæður gætu krafist annars vals, miðar viðeigandi breytni ekki nauðsynlega að þeim hlutlausu viðföngum sem eru ákjósanleg. Það er þó reglan sem fylgja skyldi; við eigum að Um deilu Aristons við Krýsippos, sjá Striker 1996: 231-39. 29 Um greinarmun á skylduhugtaki stóumanna og Kants, sjá Cooper 1996: 275-78. Schneewind t99ó: 285-301 skýrir greinarmuninn ekki síst með tilvísun til ólíkrar sýnar á náttúruna (297-98). 3° Stobajos 2.85.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164

x

Hugur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.