Hugur - 01.06.2011, Blaðsíða 118

ii6
Martin Heidegger
hlutur né yfirleitt nokkuð sem er. Neindin kemur hvorki fyrir ein og sér né til
hliðar við það sem er, sem hún hengir sig svo að segja við. Neindin gerir opin-
berun verunnar sem slíka mögulega fyrir mannlega tilveru. Neindin er ekki fyrst
andheiti þess sem er, heldur tilheyrir hún upprunalega eðlinu sjálfu. I veru þess
sem er á sér stað neindun neindarinnar.
En nú er mál að hreyfa andmælum sem hafa verið látin bíða alltof lengi. Ef
tilveran getur einungis tengst því sem er, verið til sem sagt, með því að halda sér
út í neindina, og ef upprunaleg opinberun neindarinnar á sér aðeins stað í angist-
inni, verðum við þá ekki stöðugt að svífa í þessari angist til þess að geta yfirleitt
verið til? Og höfúm við ekki sjálf játað að þessi upprunalega angist sé sjaldgæf?
Umfram allt erum við jú öll til og umgöngumst það sem við erum ekki sjálf og
það sem við erum sjálf - án þessarar angistar. Er hún ekki handahófskenndur
tilbúningur og neindin, sem henni er eignuð, hreinar ýkjur?
En hvað merkir: Þessi upprunalega angist á sér aðeins stað á fágætum augna-
blikum? Ekkert annað en: Neindin er okkur vanalega hulin í uppruna sínum.
Hvers vegna? Vegna þess að við töpum okkur á ákveðinn hátt gersamlega í því
sem er. Því meira sem við snúum okkur að því sem er í amstri okkar, því minna
látum við það hverfa frá sem slíkt, því meira snúum við okkur frá neindinni. En
þeim mun öruggar þröngvum við sjálfum okkur upp á almennt yfirborð tilver-
unnar.
Og samt er þetta stöðuga, en þó tvíræða hvarf frá neindinni, innan ákveðinna
marka í samræmi við innsta eðli þess. Hún - neindin í neindun sinni - vísar okkur
einmitt á það sem er. Neindin neindar án afláts, án þess að við, með því viti sem
við hrærumst daglega í, vitum eiginlega um þennan atburð.
Hvað er skýrari vitnisburður um stöðuga og útbreidda, en dulda, opinberun
neindarinnar í tilveru okkar en neitunin? Hún getur samt engan veginn af sér
ekkið, svo að segja til þess að lauma því inn á milli hins gefna, sem tæki til að-
greiningar og til að mynda andstæður. Hvernig ætti líka neitunin að leiða af sér
ekkið, þar sem hún getur jú aðeins neitað ef eitthvað neitanlegt er þegar fyrir
hendi? Hvernig ætti að vera hægt að uppgötva eitthvað neitunarbært og neit-
unarskylt sem eitthvað neitunarlegt, ef öll hugsun sem slík horfði ekki þegar
fram á ekkið? En ekkið getur aðeins opinberast ef hulunni er svipt af uppruna
þess, neindun neindarinnar yfirhöfuð og þar með neindinni sjálfri. Ekkið er ekki
afsprengi neitunarinnar, heldur grundvallast neitunin á ekkinu, sem sprettur af
neindun neindarinnar. En neitunin er einnig aðeins einn neindunarháttur, þ.e.
háttur sem er þegar grundvallaður í neindun neindarinnar.
Þar með hefur ofangreind tilgáta verið sönnuð í megindráttum: Neindin er
uppruni neitunarinnar, ekki öfugt. Ef veldi vitsmunanna á sviði spurninganna um
neind og veru hefur þannig verið brotið á bak aftur, þá eru þar með einnig örlög
alræðis „rökfræðinnar“ innan heimspekinnar ráðin. Sjálf hugmynd „röltfræðinn-
ar“ leysist upp í hringiðu upprunalegri spurnar.
Hversu oft og á hversu marga vegu sem neitunin - sögð eða ósögð - gegnsýrir
alla hugsun, er hún samt ekki ein fiillgilt vitni um opinberun neindarinnar, sem