Helgafell - 01.09.1944, Page 219

BÓKMENNTIR
377
réðust inn í landið, og hús hennar brenndu
þeir til ösku. Hún fékk griðland í Ameríku, og
þar ritaði hún bók um það, sem hún átti kær-
ast, og það, sem hún missti, Hamingjudagar
heima i Noregi. Þetta er ekki skáldsaga, miklu
fremur dagbók eins árs, látlaus skráning ljúfra
minninga um Túllu litlu, vanþroska telpu, sem
dó ári áður en nazistar brenndu húsið ofan af
henni, um son skáldkonunnar, Andrés, sem síð-
ar féll í orustu í Guðbrandsdal, og Hans litla,
sem kvaddi hana síðar með þeim orðum í Ame-
ríku, að Andrés mundi vera hamingjusamastur
allra í fjölskyldunni, ef þau fengi aldrei litið
Noreg aftur frjálsan. En missir skáldkonunnar
hefur ekki varpað neinum skugga á hina heið-
björtu hamingjudaga heima í Noregi, sem hefj-
ast á jarðeplaleyfinu og lýkur með haustveðr-
um upp til selja. Hans litli hefur tekið svo
miklu ástfóstri við norsku háfjöllin, að hann
segir við móður sína: ,,Ég vildi, að við þyrft-
um aldrei að fara héðan, mamma, en mættum
alltaf búa hér uppi í fjöllunum". Þessi ósk
drengsins, sem hvílir við hlið móður sinnar
uppi í hálendi Noregs, er eins og óljós fyrir-
boði þess, sem koma skyldi, er jafnvel óbyggð-
irnar urðu Norðmönnum ekki lengur friðland.
En í þessari bók, sem Undset hefur skrifað
um börn sín og hina ferfættu vini þeirra, ból-
ar ekkert á þeim stormsveipum, er síðar komu.
Annir barnanna og leikir á heimilinu í Guð-
brandsdal eru ofin inn í árstíðir landsins með
haustviðrum þess, hretum og snjóum, dögg-
votum vornóttum og sumarkvöldum til selja.
Andrés, eldri sonurinn, smyr skíði sín í rign-
ingum jarðeplaleyfisins og bíður fyrstu snjóa.
Jólaannir hefjast, ilmur af kökum og norskum
jólamat, og Mamma verður löngu fyrir hátíðir
að segja söguna af barninu í jötunni og hirð-
unum, en Hans litli heldur, að þeir hafi
verið fullir og glataði sonurinn hafi fengið vín
hjá faríseunum, því að þetta er á vínbannsár-
unum í Noregi, og þegar maður er bara átta
ára gamall, ruglast maður hæglega í áfengismála-
pólitík Ágústusar keisara. Sleðaferðir í marrandi
snjó, gul kornbindin við gluggana, gömul fórn
bænda til frjósemisgyðjunnar, er fuglar loftsins
þiggja þakksamlega — það er Noregur, sem
Sigrid Undset og þjóð hennar misstu.
Og sautjándi maí rennur upp með ærslum
skólapilta og lítils háttar lögbrotum, sem full-
orðna fólkið tekur þátt í. Loks ferðinni upp til
selja, þar sem þjóðlífið er enn með fornum
blæ aldanna, þrátt fyrir bifreiðar, fjallagistihús
og rjómabú niðri í dölum.
Vera má, að sumum þyki þessi bók Undset
ekki stór í broti. Eigi að síður er þessi frá-
sögn norskrar móður um börn sín, húsketti og
hunda óvenju heillandi. Að baki frásögn-
inni heyrir maður hjartslátt norsku þjóðar-
innar, þjóðsögur hennar, starf hennar og strit,
finnur tengsli hennar við sögu landsins og
náttúru. En útlegð skáldkonunnar hjúpar bók-
ina ljúfsárum trega.
Brynjólfur Sveinsson, menntaskólakennari á
Akureyri, hefur íslenzkað bókina. Þýðing-
in er vandvirknisleg, en stirfin á köflum. Mál
barnanna er sums staðar óeðlilegt í þýðingunni.
Hvergi í heimi tala börn yfirleitt svo hnit-
miðað norðlenzkt skólamál og þýðandinn virð-
ist gera ráð fyrir. Sverrir Kristjánsson.
FERÐASÖGUR OG LANDLYSINGAR
Geðfelld ensk bók um Island
— D. A. Langhorn: PORTRAIT OF
ICELAND. Víkingsútg. 1943. 102 bls.
Verð: kr. 25—; 35—.
íslendingar, sem dvalizt hafa erlendis, furða
sig oft á þeirri fáfræði um ísland, sem þar
ríkir. En er hún nú svo ýkja furðuleg í raun
og veru? Island hefur verið afskekkt til þessa,
og þjóðin er óvenju fámenn. Þetta efni barst í
tal milli mín og kunningja míns á dögunum.
Hann spurði mig, hvað ég vissi t. d. um Ev-
rópuríkið San Marino. Mér varð svarafátt, en
hann vissi hins vegar, að það hafði átt í styrj-
öld við Miðveldin 1915—18, en því og öðrum
gleymzt að semja frið, með þeim afleiðingum,
að þegar skikkanlegan tyrkneskan ferðalang
bar þar að garði árið 1925, var hann samstundis
lýstur stríðsfangi og settur í varðhald. Líklega
vita fæstir íslendingar svona mikið, hvað þá
meira um þetta litla ríki, og þar sem fáfræðin
er fyrir, er trúgirnin sjaldan langt undan. Vilji
almenningur vita eitthvað um erlendar þjóðir,
verður hann að leita þess í bókum, og þá