Helgafell - 01.09.1944, Page 231

LÉTTARA HJAL
389
un, og virðist þetta gefa bendingu um, að enn
séu þeir menn til innan Framsóknarflokksins,
sem ekki eru að sama skapi sárir á hlustir
sínar sem þeir eru seinir að hugsa. En séu þeir
ekki þegar orðnir gersamlega fráhverfir öllum
jarðneskum sjónarmiðum, mundum vér, sem
einkum höfum borið flokk þeirra fyrir brjósti,
mega óska þess, að þeir vildu gefa gaum að
hinum fornu ritningarorðum úr fjórða kapí-
tula fyrstu Samúelsbókar: Herðið yður upp
og gerizt menn, pér Filistar, svo að f)ér verS-
iS ekki ánauSugir Hebreum eins og þeir hafa
veriS ySur ánauSugir!
# *
Nú eru uppi í heiminum mikil áform um
róttækar ráðstafanir til að losa mannkynið við
áhyggjur og ótta, og marga beztu menn þjóð-
anna dreymir um, að það megi takast. Slíkar
óskir fela nánast í sér játningu á möguleikum
fyrir lausn þeirra vandamála, sem vor eigin
kynslóð á við að stríða, en verða naumast að
öðru leyti túlkaðar bókstaflega. Draumurinn
um þúsund ára ríki sælu og friðar er að vísu
til frá fornu fari í hugmyndaheimi flestra
þjóðflokka, en það er eins og mannkyninu hafi
jafnan þótt skynsamlegra að láta ekki þetta
fyrirmyndarríki vera mjög yfirvofandi í trú-
arbrögðum sínum. Enn sem komið er virð-
ast mennirnir næsta fundvísir á ný tilefni
beiskrar lífsreynslu, og oft er engu líkara
en að þeim sé ekki um það gefið að sleppa
af raunum sínum fyrr en þeir liafa tryggt
sér aðrar í staðinn. Hver kynslóð tekur tryggð
við sínar sérstöku áhyggjur, og þó að þessar á-
hyggjur skipti um innihald, er vafasamt,
hvort tíminn breytir magni þeirra að veru-
legu leyti.
*
# #
Vér þurfum sannarlega ekki að fara langt
til að ganga úr skugga um, hversu ört kyn-
slóðirnar hafa áhyggjuskipti. I tíð feðra vorra
og afa höfðu ungir menn einatt sárastar á-
hyggjur af að fá ekki að fara í skóla og mennt-
ast, en á vorum dögum hefur æskulýðurinn
litlu minni áhyggjur af því, hvernig hann eigi
að sleppa við að fara í skóla. Það, sem áður
nefndist jarðbann og hagleysi, heitir á voru
máli góður skíðasnjór, og í stað þess að gamla
fólkið átti stöðugt yfir höfði sér uggvæn-
lega hvítasunnubylji og páskahret, sem ungt
fólk þekkir ekki lengur nema úr þjóðsögum,
vofir nú yfir þjóðinni, með engu minni þunga,
hið árlega og ískyggilega bókaflóð, sem eldri
kynslóðin heyrði ekki einu sinni nefnt á nafn.
*
Svo snöggum og óvæntum umskiptum hef-
ur viðhorfið til bókaútgáfunnar tekið, að
ekki er ýkja langt síðan, að það þótti eitt
hið óeigingjarnasta menningarstarf að stuðla
að því, að bækur fengist prentaðar, en á síð-
BÓKAVERÐLAG USm. það aftUr á
bókaútgAfa motl orðlð >'msum monn'
um eitt nið þralatasta
mæðu- og áhyggjuefni, að íslenzk bókaútgáfa
kunni að vera farin að bera sig, því að um
óhóflegan gróða af slíkum atvinnurekstri getur
naumast verið að ræða eftir að vér, fyrstir
allra hvítra manna, höfum komið á hjá oss
ströngu verðlagseftirliti með bókum. Þetta
ergelsi er því óskiljanlegra sem öllum má
vera það vitanlegt, að vænlegum hópi manna
helzt það uppi átölulaust og hindrunarlítið
að raka saman miklu fé á innflutningi alls
konar ,,skrautvarnings“, sem einkum er fram-
leiddur fyrir þá þjóðflokka, sem skemmst eru á
veg komnir um menningarlegan smekk og
listþroska. Auðvitað mundu allir óska þess,
að bækur mættu verða seldar við lægra verði
en nú gerist, en hins vegar er vandalaust að
ganga úr skugga um það, að verðlag íslenzkra
bóka hefur sízt hækkað meira en verðlag á
öðrum varningi, nytsömum eða óþörfum. Og
meðan allur fjöldinn af konum, misjafnlega
eigulegum, gengur daglega í kápum, sem
kosta meira en allar eigulegustu bækur ársins
í bandi, getur það naumast talizt svara kostn-
aði að leggja á sig heilahristing út af því,
hvað bókaverðið sé átakanlegt. Það er síður
en svo, að ég vilji fara að baknaga áfengið,
sem ég veit ekki til, að geri neinum mein að
fyrra bragði, en ég get þó ekki stillt mig um
að minnast þeirrar staðreyndar, að enn er hægt
að verða sér úti um árangurinn af löngu