Skírnir - 01.01.1947, Blaðsíða 23
Skírnir
Dróttkvæða þáttur
21
Þykkvabæ kemur hún fyrir í annari hverri vísu að ég
held, en þó alltaf í nýju gervi. Það skiptir minnstu, að
fyrir konung stendur stillir, drottinn, þengill og annað
því líkt. En um himininn hefur Gamli margar kenningar,
og er hver annari ólík að efni: hreggtjöld, élhöll, veðrhöll,
hreggs hábraut, hreggs hrót, sóltjald, röðuls rann, heiðs
hyrjar tjald, þeyláð, skýja slóðar skrín, veðrs strönd, flug-
rein svana, fjalla salr. Hér getur að líta hið breytilega veð-
ur í Þykkvabæ, hafátt með hreggi, éljagang og þeyviðri,
heiðríkju og sól og svani fljúgandi í lofti. Og himna kon-
ungurinn fær blæ af öllu þessu.
Þessi aðferð skáldanna gerir eina kenningu ólíka ann-
ari, þó að hugsunin, sem liggur til grundvallar, ,,eyðu-
blaðið“, sé hið sama. Eins og von er til, nota sum skáldin
sér þetta og endurtaka sama hugtakið aftur og aftur með
nýjum kenningum. Góð dæmi þess er auðvelt að finna í
Arinbjarnarkviðu eða í Hákonarkviðu Sturlu Þórðarson-
ar. Hér er sama stefið endurtekið í mörgum tilbrigðum,
eins og í tónlist. Og manni, sem einu sinni hefur lærzt að
meta blæbrigði í búningi kenninganna, er sá leikur skáld-
anna að orðum svo sem glettilega fögur tónlist.
Hér á undan var getið um kenninguna ‘geira gnýr’.
Norræn tunga á gnægð orða, sem tákna hljóð eða hávaða:
brak, dynr, glamm, glymr, gnaustan, hljóð, hlymr, rymr
o. s. frv., og ef að er gáð, hefur hvert þessara orða sér-
staka merkingu eða blæ. En skáldin námu ekki staðar
hér, þau leituðu enn orða með sérstakari merkingu: mál,
sannyrði, kveðja, rödd, spá, ljóð, söngr, galdr, seiðr og
jafnvel messa. Hvert þessara orða gerir kenninguna
nýstárlega, og ‘odda messa’ vekur undrun áheyranda, því
að þessi tvö orð eru hvort úr sinni áttinni; kenningin er
fyrst og fremst kynleg, ósamræm.
í Háttalykli Rögnvalds Orkneyjajarls og Halls breið-
maga Þorsteinssonar er á einum stað sagt frá hjálmi,
sem kastað var í sjó:
Sungu svanvengis
snótir raustljótar