Skírnir - 01.01.1947, Blaðsíða 201
Skírnir
Byggð á Mýrdalssandi
199
Sum eyðibýlanöfn sunnan Álftavers virðast ekki geta
verið frá landnáms- eða söguöld (sbr. bls. 196). Ef hraun-
ið, þar sem þessir bæir eiga að hafa staðið, er úr hraun-
gosi 950, yrði að gera ráð fyrir, að hraunið hefði gróið
upp, svo að það hefði orðið byggilegt, og til þess hefði
þurft 300 ár eða meira. Mætti þá búast við að finna bæja-
nöfn úr skrá Árna Magnússonar og Stefáns í máldögum.
Dynskógar eru byggðir á landnámsöld. Eins og brátt
verður að vikið, eru þeir líka byggðir á 14. og 15. öld. Þeir
hafa staðið á hraunsvæði. Hvernig verður það skýrt?
Nafn Hofstaða kemur hvérgi fyrir í fornum ritum, en
það segir skýrt til þess, að bærinn er úr heiðni. Líklega
hefur hann eyðzt mjög snemma.
Einkennileg er sú sögn Árna Magnússonar, að viðir frá
Hofstöðum séu á Herjólfsstöðum, og eitthvað þvílíkt vakir
fyrir sr. Jóni Steingrímssyni, sem segir, að Herjólfsstaðir
hafi verið byggðir „úr“ Hofstöðum.
V.
Hrafn og Molda-Gnúpur námu land vestur að Eyjará.
Hvort byggð var í vesturhluta landnámanna segir ekki.
Við látum það liggja á milli hluta og höldum, með Hrafni
hafnarlykli, vestur yfir Eyjará.
Þorvaldur Thoroddsen hugði, að Katla hefði lengi legið
niðri fyrir landnámstíð og gróður hefði verið mikill á
Mýrdalssandi. Þetta ræður hann af hinni miklu byggð
þar. En hvað verður ráðið af fornum heimildum um þessa
byggð ?
Fyrst, að í öndverðu er enginn landnámsmaður milli
Grímsár og Eyjarár (því að Hjörleifi má sleppa í þessu
sambandi). Þetta svæði byggist ekki, fyrr en allt land er
þrautnumið fyrir vestan og Hrafn sér fyrir jarðeldinn —
m. ö. o. að öllum líkindum nokkru eftir landnámstíð. Tveir
staðir byggjast þá, Hjörleifshöfði og Lágey, hvorttveggja
„eyjar“, og helzt byggðin á báðum stöðum. Ekki er getið,
að nokkur þeirra, sem undan jarðeldinum flýði með Molda-