Skírnir - 01.01.1947, Blaðsíða 85

Skírnir
Norrænt mál vestan fjalls og vestan hafs
83
ing í sjálfri stafsetningu orSanna og í stafagerSinni ber
vott um náiS menningarsamband milli íslands og SuS-
vestur-Noregs á þeim tímum, er hér um ræSir. Sama máli
gegnir um fjölda dæma um norsk-íslenzkt blendingsmál
á bréfum og skjölum. En hér ber þess enn fremur aS gæta,
aS í íslenzkum skjölum sjást einnig merki um aSrar forn-
norskar mállýzkur, einkum þrænzku.
Eftir miSja 13. öld, er ritmenjarnar verSa-fleiri og fjöl-
skrúSugri, kemur fram æ fleira, er greinir norræna máliS
sundur. Mállýzkumunurinn í Noregi verSur meiri, og mál
norrænu þjóSarbrotanna fyrir vestan haf þróast hvert öSru
óháS í sína áttina hvert þeirra, og munurinn á milli þeirra
greinir þau ekki lengur í mállýzkur, heldur í mál. í Noregi
riSlaSist beygingakerfiS í lok miSalda; af fallbeygingum
nafnorSa eru nú t. d. leifar einar og þær litlar í nýnorsk-
um mállýzkum, og sama máli gegnir um beygingu sagna
eftir persónum og tölum. Samtímis tóku allar áherzlulaus-
ar samstöfur breytingum, er miSuSu aS einföldun og meiri
fábreytni. Svo má aS orSi kveSa, aS þegar á siSskiptatím-
unum hafi norsku mállýzkurnar í stórum dráttum fengiS
þann svip, er þær nú hafa. Færeyska tók einnig örum
breytingum í lok miSalda og fram á siSskiptaöldina (smbr.
„Færþymálet i tiden 1584-1750“ (1944) eftir Hákon
Hamre) ; beygingakerfiS varS einfaldara, og aS sumu leyti
urSu djúptækar breytingar á hljóSkerfinu. íslenzkan hef-
ur breytzt minnst miSaS viS elzta bókmenntamáliS, eink-
um aS því er tekur til beygingakerfisins.
Hafa má þá fyrir satt, aS á víkingaöld, er NorSmenn
fluttust vestur um haf og ná'mu þar lönd, og fram undir
ritöld hafi veriS talaS nokkurn veginn eitt og óskipt mál
í öllum norrænum byggSum fyrir vestan haf og í SuS-
vestur-Noregi. Á fyrstu tímum ritaldar kemur fram mál-
lýzkumunur í þeim hlutum þessa svæSis, er ritmenjar eru
frá. Á ofanverSum miSöldum breikkar biliS svo á milli
mállýzknanna, aS úr verSa sérstök mál. (Sé því rætt um
forníslenzku (eSa fornfæreysku) og átt viS máliS í upp-
hafi ritaldar eSa fyrir ritöld, verSur aS hafa hugfast, aS
6*