Skírnir - 01.01.1947, Blaðsíða 56
54 Lárus Sigurbjörnsson Skírnir
an er komin í fastan farveg, þegar embættismanna- og
stórbændasonaskólinn í Rödding í Suður-Jótlandi er flutt-
ur til Askov 1864 og fær þar á sig alþýðlegra snið. Ekk-
ert af þessu hefur farið fram hjá Helga, það sýnir m. a.
stefnuskrá Kveldfélagsins, en þó einkum áhugi hans fyrir
alþýðufræðslu hér á landi. Hann var aðalhvatamaður þess,
að Lestrarfélag Reykjavíkur var stofnað 1889, en upp úr
því félagi óx Alþýðubókasafnið, sem nú er Bæjarbókasafn
Reykjavíkur. Nokkru síðar tók Helgi höndum saman við
séra Helga Hálfdánarson og nokkra félaga í Kveldfélag-
inu og kom á fót fyrirlestrarhaldi fyrir alþýðu um sögu-
leg cg náttúrufræðileg efni (1871), en þetta var upphaf
alþýðufræðslu Stúdentafélagsins, sem bæði var vinsæl og
gagnleg, meðan hennar naut við.
Eftir því sem næst verður komizt, var Helgi E. Helge-
sen frjálslyndur í stjórnmálaskoðunum, en hefur samt
haft ímugust á hinum róttækari stefnum, sem uppi voru
í Norðurálíu um þessar mundir. Hann virðist hafa dáðst
að franska stjórnmálamanninum Thiers, nefnir hann, í
umræðum í Kveldfélaginu 1872 um samband hinnar vax-
andi og þverrandi kynslóðar, sem dæmi upp á gamlan
mann, sem fylgist vel með tímanum. í þessum umræðum
vildi Jón Ólafsson heldur nefna „sómamenn eins og Bis-
marck, Moltke og Vilhjálm keisara“. — En nú var Thiers
eins konar milliflokkamaður, konungssinni (orleanisti),
og barðist til beggja handa, annars vegar við róttæka lýð-
veldissinna, hins vegar við íhaldssama keisarasinna. Þrátt
fyrir frændsemi við Jón Sigurðsson hefur Helgi áreiðan-
lega verið míðlunarmaður í þjóðstjórnarmálunum, og
hann átti vingott við Dani, sem vinur hans, Siguröur mál-
ari, taldi „lífsspursmál að hata“. Hann hefur staðið þarna
líkt og Thiers milli tveggja elda, og kemur þetta nokkuð
fram í bréfi frá Jóni Sigurðssyni til Halldórs Kr. Frið-
rikssonar 9. júlí 1870, þar sem hann víkur að þessum
frænda sínum og spyr: „En er hann ekki Hoskjærs mað-
ur? eða beggja vinur og báðum trúr?“ Preben Hoskjær
stiftamtmannsritari og Jónas Þ. Jónassen læknir voru