Saga - 2020, Side 160

„… væri gaman að þú teiknaðir hús
eins og þú álitir þægilegt“
Margrét Sigurðardóttir á Höskuldsstöðum var lipur og skemmtileg-
ur bréfritari þrátt fyrir að hún sjálf hafi oftar en einu sinni og oftar
en tvisvar séð ástæðu til þess að afsaka bréf sín, rithöndina, umfjöll-
unarefnið og framsetninguna. Hún skrifaði líka löng bréf sem oftar
en ekki ná yfir fleiri en eina pappírsörk. Nokkur bréfanna höfðu
tvístrast í skjalasafninu svo nauðsynlegt var að lesa þau í heild sinni
og raða saman brotunum. Jafnvel þegar bréfshelmingarnir lágu
saman þurfti að renna yfir þá til að ganga úr skugga um að þeir til-
heyrðu í raun og veru sama bréfinu. Við þessa handahófskenndu
yfirferð raðaðist saman heldur brotakennd mynd af þessari konu og
lífi hennar, mynd sem bíður þess að einhver annar en skjalastarfs -
maður í tímaþröng fari yfir hana á handahlaupum.
Bréf Margrétar einkennast af tóni sem kalla má mæðulegt jafn -
aðar geð. Við lestur og flokkun fyrstu bréfanna sem komu upp úr
skjalaöskjunum (þá að sjálfsögðu ekki í neinni tímaröð) leitaði sú
hugsun á að þetta væri nú meira kvabbið. Eins og fyrr segir afsakar
Margrét sig í sífellu á hátt sem var henni sjálfri líklega hulinn en
verður afar áberandi þegar bréf hennar frá 41 árs tímabili eru lesin
í einum rykk. Ofan á það bætist að hún er stöðugt að biðja Elínu um
að útvega sér hluti sem hún sjálf getur ekki nálgast, hvort sem það
eru stígvél, fataefni eða aukahlutir í skilvinduna. Elín útvegaði henni
að auki kaupakonur yfir sumarið, kaupakonur sem Margréti þóttu
allar meira eða minna ómögulegar og allt of kaupháar. Glas Mar -
grétar er alltaf hálftómt en aldrei hálffullt og hún upplifði líf sitt sem
hið mesta basl. Þó var hún gift kona sem stóð fyrir stóru búi og hafði
fólk í vinnu á tímum þegar margir Íslendingar urðu að láta börn sín
frá sér vegna fátæktar.
Engu að síður er Margrét viðkunnanlegur bréfritari. Hún gerir
miklar kröfur til sjálfrar sín og annarra en það kemur henni ekki að
óvörum þegar þær eru ekki uppfylltar. Þrátt fyrir margvíslegar
áhyggjur heldur hún sínu striki og lætur til dæmis ekki ótta sinn um
afdrif Elínar í spænsku veikinni stöðva sig í því að senda henni rjúp-
ur fyrir jólin.13 Eftir því sem lestri bréfanna vindur áfram er heldur
ekki hægt að verjast þeirri tilhugsun að Margrét hafi þrátt fyrir allt
ragnhildur hólmgeirsdóttir158
13 KSS. 2018/18, askja 4. Margrét Sigurðardóttir til Elínar Briem 13. desember 1918.
Saga vor 2020.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 22.4.2020 14:44 Page 158