Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2018, Blaðsíða 197

203
því enn á ný hvernig henni þykir Þórarinn yfirvinna natúralismann fyrir
tilstilli listfengi og nútímalegrar litahugsunar. Það er þó nýmæli í texta
Selmu í þetta sinn að nú leggur hún sérstaka áherslu á verkin sem Þórarinn
málaði síðustu þrjú æviárin, þar sem henni þykir hann nú hafa náð hvað
bestum árangri í list sinni. Hún telur að þessa nýju orku og ferskleika í list
hans megi að hluta til rekja til Evrópuferðar hans árið 1921 þar sem hann
átti þess fyrst kost að ferðast til Mið­Evrópu og sjá verk í söfnum þar.58 Vel
má vera að Selma hafi viljað draga nýrri verkin sérstaklega fram í sviðs­
ljósið sem mótvægi við þeirri athygli sem eldri verkin, þau sem Þórarinn
málaði fram til um 1905, voru farin að fá á alþjóðavettvangi.
Í kjölfar þessara alþjóðlegu sýninga á norrænni aldamótalist brá fyrir sér­
stökum áhuga á íslenskri landslagslist í nágrannalöndum okkar. Afrakstur
þessa var stór sýning á íslenskum landslagsmálverkum í Englandi árið
1989. Þar voru sýnd verk listamanna allt frá upphafi tuttugustu aldar fram
til samtíma. Halldór Björn Runólfsson skrifar texta í sýningarskrána sem
er opin hugleiðing um sögu íslensks landslagsmálverks.59 Skrif hans um
Þórarin eru nokkur samtíningur úr því sem skrifað hafði verið um hann
árin á undan. Hann leggur áherslu á það að Þórarinn „hafi að mestu sætt
sig við að túlka íslenskt landslag með málunaraðferðum sem betur hefðu
hentað náttúru Danmerkur“ og að hann byggi á 19. aldar tækni. Hann
telur þó að í „beinni og hreinskilinni tjáningu“ hafi Þórarinn haft mikilvæg
áhrif, allt til samtímans.60 Hér má því sjá nokkurn samhljóm við hug­
myndir eins og Varnedoe lýsir, um sérkennilegan sambræðing þess sem
Varnedoe tengir við natúralisma 19. aldar, í tækni og dönskum landslags­
stíl, við symbólisma aldamótanna, sem fær skýrasta mynd sína í express­
jónístískri tjáningu.
Enski gagnrýnandinn John Russell Taylor skrifar einnig grein í sýn­
ingarskrána fyrir sýninguna árið 1989. Þar veltir hann fyrir sér á hvaða
hátt symbólisminn hafi verið ríkjandi stef í íslensku landslagsmálverki allt
frá upphafi til samtíma.61 Taylor tekur list Þórarins fyrir í upphafi greinar
sinnar og setur hana í samhengi við aldamótalistina í Evrópu. Hann ræðir
58 Selma Jónsdóttir, Fjórir frumherjar: Listasafn Íslands 100 ára, sýningarskrá, Reykja­
vík: Listasafn Íslands, 1985, bls. 10–11.
59 Halldór Björn Runólfsson, „Reflections on Icelandic Art“, Landscapes from a high
latitude, ritstj. Julian Freeman, sýningarskrá, London,: Lund Humphries, 1989,
bls. 21–92.
60 Sama rit, bls. 23.
61 John Russell Taylor, „Symbolism: The Constant Strain in Icelandic Art“, Landscapes
from a high latitude, ritstj. Julian Freeman, bls. 93–105.
VIðTöKUR Á VERKUM ÞÓRARINS B. ÞoRLÁKSSoNAR