Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2018, Blaðsíða 205

211
róttæk stefna í norrænni list. Í lok umfjöllunar sinnar vísar hún til áhrifa
Rosenblums í umræðu um norræna list, án þess þó að vinna hugmyndir
hans inn í greiningu sína í heild. Hún vitnar einnig til rita Varnedoes, til að
skýra aukinn áhuga á verkum Þórarins á alþjóðavettvangi og vísanir í verk
hans hjá yngri málurum undir lok tuttugustu aldar.
Greinilegt er að Júlíana gerir sér skýra grein fyrir þeim álitamálum og
þverstæðum sem eru til staðar í túlkun á verkum Þórarins, þótt hún eigi
erfitt með að skilgreina list hans á þeim grunni. Hún staðsetur Þórarin út
frá því að hann hallist fremur „að síðrómantískum natúralisma en hinum
róttækari franskættaða natúralisma þar sem áhersla var lögð á verkið sem
heild og túlkun á áhrifum ljósbrigða á myndefnið í stað nosturs við einstök
atriði“.88 Þórarinn á hér því heima á meðal þeirra norrænu samtíðarmanna
hans sem héldu tryggð við klassísk gildi og hefðbundna birtingarmynd
landslags, sem Júlíana túlkar út frá rómantík, fremur en stofnanabundn­
um natúralisma. Andstæðan við þessa listamenn eru þeir sem leggja meiri
áherslu á tilfinningagildi lita og birtu, sem virðist vísa til natúralisma í
ætt við avant­garde hugmyndir impressjonismans. Í framhaldinu leggur
Júlíana áherslu á að það nægi ekki að skoða Þórarin eingöngu út frá því að
hann sé síðrómantískur landslagsmálari með ræturnar í hugsun nítjándu
aldar, heldur þurfi einnig að líta til þeirra áhrifa á list hans sem tengjast
því þegar „norræna raunsæisstefnan þróaðist yfir í symbólisma eða það
sem nefnt hefur verið nýrómantík eða stemningsmálverk“.89 Hér eru hug­
tökin á floti, þar sem aðgreining er rofin á milli realisma, rómantíkur og
symbólisma, án tillits til umræðu um nútímahugmyndir, avant­garde eða
módernisma á síðari hluta nítjándu aldar. Hér er þó mikilvægt að Júlíana
tekur fram að það séu tengsl Þórarins við norrænan symbólisma, ‘stemn­
ingsmálverk’, sem helst haldi nafni Þórarins á lofti. Hér má sjá áhrif hug­
mynda Varnedoes og þeirra sýninga sem fylgdu í kjölfarið. Júlíana lýsir
þessum áherslum svo:
Lögð var áhersla á hið persónulega í tjáningu listamannsins sem
menn vildu tengja hugmyndum um hið þjóðlega sem lesa mætti úr
verkinu og væri sjálfsprottið og því í andstöðu við opinbera þjóð­
ernisstefnu. Á þann hátt varð landslagsmálverkið birtingarmynd
róttækrar þjóðernisrómantíkur.90
88 Sama rit, bls. 82.
89 Sami staður.
90 Sama rit, bls. 85.
VIðTöKUR Á VERKUM ÞÓRARINS B. ÞoRLÁKSSoNAR