Úrval - 01.12.1945, Page 14

12
ÚRVAL
getur jafnvel gengið svo langt,
að tilsvör gleymast alveg á
milli sýninga, svo að rif ja verð-
ur þau upp rétt áður en tjaldið
er dregið frá. Og hið undarlega
er, að það er alltaf sama setn-
ingin, sömu orðin, sem verða
fyrir þessu. Þegar svona stend-
ur á, er hvíslarinn sannkallaður
guðs engill.
Að læra og muna hlutverk er
því í raun og veru næstum því
óafvitandi leiðsögn fyrir leikar-
ann, meginstarfið liggur í því,
sem kallað er að leika hlut-
verkið.
Það virðist ósköp blátt áfram
og einfalt. En í því er samt all-
ur leyndardómurinn falinn. Því
hvað er það eiginlega að leika?
Alls ekki það sem átt er við,
þegar sagt er um mann: Trúðu
honum ekki, hann er að leika.
Það er bara kurteislegur máti
að segja um manninn, að hann
sé að að gera sér eitthvað upp,
að hann sé að ljúga. Nei, að
leika merkir í leiklistinni ein-
mitt hið gagnstæða, og um
sannan leikara verður maður að
geta sagt: Trúðu honum, því
þetta er hann sjálfur, hann seg-
ir satt. Hér er að vísu eitt, sem
ekki er tekið með, en það er
skáldskapurinn, sem til allrar
hamingju er oft grundvöllur
leiklistar, þó að ekki þurfi svo
að vera alltaf. List leikarans er
nefnilega til í sjálfri sér, alger-
lega óháð, og starfsvið hennar
er fyrst og fremst að finna
hin sönnu blæbrigði málróms og
raddar að baki hinna þögulu
orða, stilla þau til nýrra hljóma
og skapa úr þeim lifandi, sýni-
legar verur, gæddar holdi og
blóði. En jafnvel þeir, sem hlot-
ið hafa þennan merkilega eigin-
leika í vöggugjöf, finna sjaldan
leiðina frá hinum skráðu línum
hlutverksins til hins holdi-
klædda lifandi persónuleika, án
stöðugrar leitar og þrotlauss
starfs. Aðferðirnar eru auðvitað
óteljandi, einkum fyrir þann
leikara, sem jafnframt er lista-
maður. En eins og Sarah Bem-
hard heldur fram, getur maður
verið annað tveggja, leikari eða
listamaður.
Tveir aðalvegirnir, sem um-
ferðin í landi leiklistarinnar
liggur um, eru gjörólíkir. Annar
er farinn á leikandi spretti hins
eðlislæga, en hinn á þunglama-
legum seinagangi hinnar leit-
andi gjörhygli. Hinn fyrrnefndi
er talinn trjágöng listamanns-
ins, en hinn síðarnefndi vegur
leikarans. Trjágöngin virðast