Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1997, Qupperneq 33
Ræður rektors
31
Brautskráning kandídata 17. júní 1995
Forseti íslands, frú Vigdís Finnbogadóttir,
ntenntamálaráðherra og aðrir ráðherrar rík-
isstjórnar, biskup íslands, kæru kandídatar
°g gestir, ágætir samstarfsmenn.
Eg býð ykkur velkomin til brautskráning-
ar a þjóðhátíðardegi, sem jafnframt var stofn-
dagur Háskóla íslands á aldarafmæli Jóns
Sigurðssonar árið 1911. Þessi athöfn er nú
haldin tveimur vikum fyrr en undanfarin ár.
Próf, sem áður voru þreytt í janúarmánuði,
eru nú tekin fyrir jól, og því hefur allt starf á
vormisseri færst fram um tvær vikur. Þegar
velja átti dag fyrir brautskráningu um miðjan
jum, þótti fyrir margar sakir eðlilegt að velja
stofndaginn, ef það rækist ekki á önnur hátíð-
arhöld þjóðarinnar þennan dag. Hugmynd-
mni var vel tekið af forseta íslands, mennta-
malaráðherra og borgaryfirvöldum, og því
má gera ráð fyrir, að brautskráning að vori
verði framvegis á þessum degi.
En hátíðin er ekki heldur í sama húsi og
venjulega. Meðan kandídatar voru fáir, þótti
ekki ástæða til sérstakrar athafnar við braut-
skráningu. Háskólahátíð var eingöngu haldin
fyrsta vetrardag, þegar nýstúdentar voru
teknir í tölu háskólaborgara, en prófskírteini
v°ru ýmist afhent í deildum eða á skrifstofu
Haskólans. Fyrsta athöfn brautskráningar var
aldin í hátíðarsal Háskólans í júní 1966.
ann dugði fram að vori 1976, þegar fjöldi
andídata hafði vaxið svo að færa varð at-
mfnina í Háskólabíó, sem þó þótti óþarflega
Htmgott til slíks. Nú er íjöldi kandídata að
vori hins vegar um fimmta hundrað. Undan-
arin ár hafa kennarar vikið úr athöfninni til
3 veita aðstandendum sæti. Samt hafa að-
e>ns tveir aðstandenda getað fylgt hverjum
andídat. Óánægja með þrengsli hefur vaxið,
°k !’vi var um tvennt að velja, skipta braut-
s mningunni í smærri hópa eða flytja hana í
st®rra hús. Gildi athafnar sem þessarar er
margvíslegt, Hún er merkisatburður í lífi
''ers kandídats og íjölskyldu hans. Hún
reysti r þau bönd, sem tengja deildir Háskól-
ans og sýnir sfyrk hans sem heildar. Ef vel
e st til getur hún einnig sett svip sinn á þjóð-
hátíðardaginn. Fyrir velvilja borgaryfirvalda
fékk Háskólinn inni í þessari höll, sem nú
hefur verið verulega endurbætt í tilefni
heimsmeistaramóts í handknattleik ofan á
frægð, sem hún naut sem skákhöll heimsins
fyrir rúmum 20 árum.
Það er vissulega fríður hópur æskufólks,
sem við fögnum hér í dag. Nú telur hann 451
kandídat, auk 55, sem lokið hafa viðbótar-
námi og fá skírteini sitt afhent við annað
tækifæri. Ef með eru taldir þeir, sem braut-
skráðust fyrsta vetrardag og á miðjum þorra,
verða kandídatar á þessu háskólaári alls 737,
auk 118, sem luku viðbótarnámi.
Jón Sigurðsson leit á stofnun þjóðskóla
sem hluta baráttunnar fyrir fullveldi. Sú bar-
átta stendur enn, þótt með öðrum hætti sé. Nú
gildir að halda hlut sínum í alþjóðlegri sam-
keppni. Þjóðskólinn, sem Jón stefndi að, átti
(með orðum hans) að veita „svo mikla
menntun sérhverri stétt, sem nægir þörfum
þjóðarinnar." Háskóli íslands telur sig mæta
þessum þörfum á sínu sviði, og óhætt er að
fullyrða, að sá föngulegi hópur, sem nú verð-
ur brautskráður, er mun betur menntaður en
við foreldramir vorum á sama aldri.
Menntamál hafa verið mikið í dægurum-
ræðu undanfarin misseri. Hún hefur mest
beinst að grunnskólum vegna nýrra laga um
flutning þeirra til sveitarfélaga og áforma um
einsetningu skólanna. Frumvarp til laga um
framhaldsskóla er einnig til umfjöllunar á Al-
þingi. Þar stendur margt til bóta, sem vonandi
verður fest í lög á næstu árum. Stærsti vandi
okkar á því skólastigi er veik staða verk-
menntunar. Allmargar tilraunir hafa verið
gerðar til að leiðrétta þá slagsíðu, en þær hafa
litlu breytt. Nefna má lög um gagnfræðanám
með bóknáms- og verknámsbrautum árið
1946 og tilraunir með fjölbrautaskóla um og
upp úr 1970, sem áttu að rétta hlut verkmennt-
unar. Þetta kom síður að sök, meðan lítill hluti
hvers árgangs stundaði nám í framhaldsskóla
og stærstur hlutinn átti kost á vinnu við sitt
hæfi. Nú vilja flestir, sem hafa til þess getu,
stunda nám í framhaldsskóla til tvítugs, enda