Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1997, Blaðsíða 42
40
Árbók Háskóla íslands
Brautskráning kandídata 3. febrúar 1996
Forseti Islands, frú Vigdís Finnbogadóttir,
menntamálaráðherra, Björn Bjarnason og
frú Rut Ingólfsdóttir, ráðuneytisstjóri, frú
Guðríóur Sigurðardóttir, borgarstjóri, frú
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, kœru kandi-
datar og gestir, ágœtir samstarfsmenn.
Eg býð ykkur hjartanlega velkomin til þess-
arar brautskráningar kandídata. Enn fbgnum
við mikilsverðum árangri, sem fríður hópur
æskufólks hefur náð með langvinnu námi. Há-
skólaprófið er mikilvægur áfangi í lífi hvers
stúdents. Við flytjum ykkur kandídötum vel-
farnaðaróskir Háskólans og vonum, að sú
menntun og kunnátta, sem þið hafið öðlast hér,
verði ykkur drjúg til allra verka. Framtíð okkar
íslendinga sem þjóðar veltur ekki síst á mennt-
un og fæmi til starfa í aukinni samvinnu og
harðnandi samkeppni við aðrar þjóðir.
Áður fór það orð af Háskólanum, að þeir,
sem þar lykju námi, færu flestir í opinber
störf. Með aukinni aðsókn og fjölbreyttara
námsframboði hefur þetta breyst. Nú býður
Háskólinn nám til fyrsta lokaprófs í 51 grein
og viðbótarnám eða meistaranám í 32 grein-
um. kandídatar Háskólans finna sér störf á
flestum sviðum þjóðlífsins. Þess em dæmi,
að þeir skapi með þekkingu sinni ný störf og
jafnvel heila atvinnuvegi svo sem í hugbún-
aðariðnaði, og heita má, að öllum stærstu fyr-
irtækjum landsins sé stjórnað af fólki með
háskólamenntun. Stúdentar gera sér vel ljóst,
að það getur oltið mest á hugkvæmni þeirra
sjálfra og framtaki, hversu vel menntun
þeirra nýtist. Áhugi þeirra og góður árangur í
nýsköpun og þróun, sem við urðum vitni að
hér áðan, fyllir okkur bjartsýni um, að
menntun unga fólksins muni nýtast samfélagi
okkar til framfara og aukinna lífsgæða.
Fróðlegt er að skoða í þessu ljósi, hvernig
kandídatar skiptast á greinar undanfarin þrjú
ár. Af tæplega 800 kandídötum á ári eru að
jafnaði 10 guðfræðingar, 40 læknar og 50
lögfræðingar. Þetta voru hinir dæmigerðu
kandídatar til opinberra starfa og embætta
fyrr á árum. Þeir eru nú aðeins 13% kandí-
datanna. Um 37% ljúka öðru starfsnámi og
ráða sig ekki síður í störf í einkageira en op-
inber störf. Þar eru fjölmennastir um 115 við-
skipta- og hagfræðingar, 50 verkfræðingar og
í heilbrigðisgreinum um 80 hjúkrunarfræð-
ingar, 20 sjúkraþjálfar, 15 lyljafræðingar og 7
tannlæknar á ári. Helmingur kandídatanna
hefur hins vegar ekki lokið eiginlegu starfs-
námi heldur almennu námi með fjölbreyti-
legu vali til B. A. eða B. S. prófs. Þar eru
kandídatar heintspekideildar fjölmennastir,
um 160, félagsvísindadeildar um 125 og
raunvísindadeildar um 100 á ári. Þekking
þessara kandídata nýtist jafnt í einkageira
sem opinberum rekstri. I samanburði við aðr-
ar þjóðir er fjöldi kandídata sem hlutfall af
þjóðinni ekki áhyggjuefni, heldur einhæfni
atvinnulífs og smæð íslenskra fyrirtækja,
sem gerir þeim erfitt að nýta sér þekkingu
kandídatanna. Að því var vikið í ræðu við
brautskráningu fyrsta vetrardag á liðnu ári.
Að þessu sinni vil ég gera að sérstöku um-
talsefni erfiðleika margra námsmanna við
byrjun háskólanáms. Háskóli Islands notar
alþjóðlega viðmiðun í kröfum sínum til
prófa. Margir námsmenn valda ekki þessum
kröfum og hverfa frá námi. Á hverju ári inn-
ritast um 2.400 nemendur til byrjunarnáms í
Háskóla Islands. Um tveir þriðju þeirra eru
að hefja nám við Háskóla Islands í fyrsta
skipti, en einn þriðji er að hefja nám aftur,
þar sem hann náði ekki tilskildum árangri.
Jafnframt hverfa um 600 frá skólanum árlega
án þess að ljúka námi. Flestir þeirra heltast úr
lestinni, þegar á fyrsta námsári. Könnun
meðal þeirra bendir til þess, að þeir sætti sig
allvel við orðinn hlut. Þetta brotthvarf er ekki
meira en gerist við marga erlenda háskóla,
sem ekki velja til innritunar eftir hæfni. Þó
hlýtur sú hugsun að verða áleitin, hvort við
rækjum skyldur okkar nægilega vel við þenn-
an hluta námsmanna, sem verður frá að
hverfa. Kernur námið þeim stúdentum að
gagni, sem ekki ljúka því? Hið sama á að ein-
hverju leyti við þau 800, sem endurinnritast.
Hefði þeim vegnað betur í öðru námi en Há-
skóli Islands býður? Hefði Háskólinn getað
búið betur að þeim?