Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1997, Qupperneq 64

62
Árbók Háskóla íslands
Brautskráning kandídata 17. júní 1997
Ráðuneytisstjóri, frú Guðríður Sigurðardótt-
ir, rektor electus, Páll Skúlason, kœru kandí-
datar og gestir, ágcetir samstarfsmenn.
Ég býð ykkur velkomin til brautskráningar
kandídata á þjóðhátíðardegi 17. júní, sem
jafnframt var stofndagur Háskóla Islands á
aldarafmæli Jóns Sigurðssonar árið 1911.
Menntamálaráðherra, Björn Bjarnason, hefur
beðið mig að flytja ykkur kveðju sína, en hann
gat því miður ekki verið hér með okkur í dag.
Við erum stolt yfir þeim glæsilega hópi,
sem hér verður brautskráður. Gildi athafnar
sem þessarar er margvíslegt. Hún er merkis-
atburður í lífi hvers kandídats og fjölskyldu
hans. Hún treystir einnig þau bönd, sem
tengja deildir Háskólans og sýnir styrk hans
sem heildar. Þið kandídatar hafið nú lokið
háskólaprófi, sem fyrir marga er lykill að
ævistarfi og vottorð um grunnþekkingu, sem
þið munið auka með sjálfsnámi og endur-
menntun. Fyrir aðra er námið hér undirstaða
að lengra háskólanámi og þjálfun til rann-
sókna eða sérfræðistarfa. Við flytjum ykkur
velfarnaðaróskir Háskólans og vonum, að sú
menntun og kunnátta, sem þið hafið öðlast
hér, veiti ykkur farsælt brautargengi.
Umræða um þjóðfélagsmál hér á landi er
oft byggð á ótraustum forsendum og hughrif-
um líðandi stundar. Ósjaldan hafa þær raddir
heyrst, að of margir stundi háskólanám og
ekki sé fyrirsjáanlegt, að þjóðfélag okkar
hafi þörf fyrir svo marga háskólamenntaða
starfsmenn. Þeir, sem að menntamálum
standa, hafa hins vegar brýnt fyrir þjóðinni,
að helsta von hennar til að varðveita góð lífs-
kjör og bæta þau, sé að mennta unga fólkið
sem best. Mannauðurinn ráði úrslitum í sam-
keppni þjóða.
Mönnum brá því nokkuð, þegar mennta-
málaráðherra birti í maímánuði á Alþingi
skýrslu um kennslu, nám og rannsóknir á há-
skólastigi, þar sem meðal annars var að finna
samanburð á fjölda háskólamenntaðra manna
hér á landi og í öðrum OECD-ríkjum. í þess-
um ríkjum voru á árinu 1994 um 13% sex-
tugra með háskólapróf, 19% fimmtugra og
23% fertugra og þrítugra. Tölur íslendinga
voru hins vegar mun lægri. I eldri aldurshóp-
unum vorum við aðeins hálfdrættingar en í
yngri hópunum í tveimur þriðju af meðaltali.
Þessar tölur urðu tilefni umræðna, þar
sem menn lýstu furðu sinni, að ekki skyldu
fleiri ljúka háskólanámi, þrátt fyrir greiðan
aðgang og tiltölulega góðan stuðning með
námslánum. Jafnvel var að því spurt, hvort
menntastefna okkar hefði brugðist síðustu
áratugi, hvort háskólamenntun væri ekki
nægilega eftirsóknarverð, vegna þess að hún
væri ekki nægilega góð eða veitti þeim, sem
afla hennar, ekki nægilegt forskot á vinnu-
markaði.
Aður en slíkar ályktanir eru dregnar af
þessum tölum, þarf að skoða ýmsa þætti
málsins betur. I tölum OECD-ríkja er allt
nám, sem byggir á stúdentsprófi, talið á há-
skólastigi. I þeim ríkjum, sem lengst eru
komin í uppbyggingu námsframboðs á þessu
stigi, er helmingur stúdenta í skemmra námi
en við eigum að venjast. Því lýkur með há-
skólaprófi, sem jafna mætti við próf eftir eins
eða tveggja ára háskólanám hér á landi. Þetta
nám felur í sér skemmri starfsmenntun, sem
hefur verið lyft af framhaldsskólastigi vegna
þarfa fyrir breiðari og traustari undirstöðu
undir starfsnám. Það getur einnig falið í sér
almenna menntun fyrir þá, sem ekki hafa hug
á löngu háskólanámi með fræðilegu ívafi-
Háskólapróf þessa skemmra náms njóta ekki
alþjóðlegrar viðurkenningar, þótt þau geti
verið vel metin í hverju landi. Til þess að fa
gleggri mynd af stöðu mála, hefði þurft í töl-
um OECD að greina í milli skemmra náms
og náms til alþjóðlegra prófgráða, sem krefj-
ast þriggja ára háskólanáms hið skemmsta.
Þá hefðu tölur sýnt, að við erum yfir meðal-
tali um lengra námið, en okkur vantar að
mestu skemmra námið.
Háskóli íslands brautskráir árlega um 850
kandídata með alþjóðlega prófgráðu, og aðrir
skólar á háskólastigi ekki færri en 200. Þessir
kandídatar koma úr fæðingarárgöngum með
um 4.000 manns. Af því má sjá, að fjöldi