Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1997, Qupperneq 385
383
Jjannsóknar- oa þ|ónustustofnanir
sem heyrðu undir yfirumjón Heilbrigðis-
cftirlitsins. Má þar nefna mengunarmál
Vugna stóriðjuframkvæmda, frárennslismál
sveitarfélaga, „peningalykt" og frágang við
°ðnubræðslur víða um landið, frágang frá-
rennslis og úrgangs, neysluvatnsmál, hávaða,
°Hustu matvæla svo dæmi séu tekin. Lög
uni hollustuhætti og heilbrigðiseftirlit frá
yo9, málefni, sem heyrðu undir heilbrigðis-
°g tryggingamálaráðuneytið, voru endur-
skoðuð, og ný lög tóku gildi 1982. Nú heyrir
lcilbrigðiseftirlit ásamt náttúruvernd og
mengunarvörnum m. m. undir Umhverfis-
st°fu og umhverfisráðuneytið. Á sama tíma
l'ju uniræða um atvinnuheilbrigðismál í þjóð-
e'aginu og nýskipan þeirra í takt við þróun
Vlnnuverndarlaga í engilsaxneskum löndum
°g a Norðurlöndum. Ég kom að þeim málum
Ve.gna vinnslu starfsleyfistillagna fyrir stór-
'ðju
var
a vegum Heilbrigðiseftirlits ríkisins. Þá
eg stundakennari í vinnuvistfræði við
Tækniskóla íslands 1978-1979. Ný vinnu-
Verndarlöggjöf tók gildi á íslandi 1981.
Heilsa og heilsufar fólks er komin undir
°knu samspili erfða, umhverfis og lífsmáta
ss> en einnig heilsuverndaraðgerðum og
otkun heilbrigðisþjónustunnar. Þekking á
Pessu samspili, greining áhættuþátta og
„o^íJnhópa ásamt þróun íhlutunaraðgerða og
eftirliti
og mati á árangri þeirra er nauðsynleg
Jj| ^ © *“UU U UlUll^l I |ÍV_I1 IU UUUUOJ llIV/g
að efla heilsu almennings. Þar skipa
amlélagslegar forvarnaraðgerðir og heilsu-
'ng miklu máli. Kanadísk heilbrigðis-
'tvöld settu stefnuna í byrjun sjöunda
mtugarins, og alþjóðasamfélagið fylgdi á
,lr með stefnumörkun Alþjóðaheilbrigðis-
,,a asJ°ftiunarinnar frá 1977 um „Heilbrigði
h 'ik ar'<'* 2000“. Evrópuskrifstofa Alþjóða-
nHgðismálastofnunarinnar gaf út sam-
e nda heilbrigðisáætlun árið 1984. „For-
arnn iangvinnra sjúkdóma (C1NDI)“ er eitt
gnrra meginverkefna, sem stofnunin kom
anð 1984 til að vinna að markmiðum
U^ ísland var aðili að þessu verkefni frá
JJP™ til áramóta 1992. íslensk heil-
'gðisáætlun var lögð fyrir Alþingi til
A"ningar 1987, og hún var samþykkt af
Putgi 1991. Núverandi áætlun er til 2010.
in ^ -Var yfmlteknir í heilbrigðis- og trygg-
(g^'^ólaráðuneytinu og skólayfirlæknir frá
sók ~*^2> eftir árs hlé með eigin rann-
aarstofu í meinalífeðlisfræði í Reykjavík
1983-1984. Var ég verkefnisstjóri forvarn-
arverkefnisins „Forvarnir langvinnra sjúk-
dóma (CINDI)" á íslandi og fulltrúi íslands í
alþjóðasamstarfi verkefnisins, sem Alþjóða-
heilbrigðismálastofnunin stendur fyrir eins og
áður var nefnt. Þátttakendur eru núna um 29
þjóðir, en voru 11 í upphafi. Þátttöku Islands
var hætt nánast fyrirvaralaust í árslok 1992
að ákvörðun þáverandi heilbrigðisráðherra.
Jafnífamt var staða yfirlæknis við heilbrigðis-
og tryggingamálaráðuneytið lögð niður og
embætti skólayfirlæknis látið gufa upp.
Ég var virkur þátttakandi í flestum ofan-
greindra mála og viðfangsefna, sem hér hafa
verið rakin, og það hefur vafalaust komið
fram á tökum mínum á kennslu í heil-
brigðisfræði.
Lög um heilbrigðisþjónustu frá 1990,
upphaflega frá 1973, gera ráð fyrir víðtækri
heilbrigðisþjónustu á heilsugæslustöðum, á
sviði lækninga og rannsókna, heilbrigðis-
fræðslu, smitsjúkdómavarna, umhverfis- og
atvinnuheilsuverndar m. m. Læknar gegna
þar lykilhlutverki og þurfa því að vera vel að
sér í ofangreindum málum. Ég set spurningu
við það, hvort þessi skipan mála sé með öllu
raunhæf.
Norrænt samstarf og rannsóknir
Norrænir prófessorar í heilbrigðisfræði
halda þing árlega. Sótti ég þingið í Linköping
1978 og í Reykjavík 1982. í samvinnu við
Heilbrigðiseftirlit ríkisins vann breskur
læknastúdent að athugun á efna- og gerla-
samsetingu neysluvatns 1980. Þá vann Jón J.
Jónsson, læknastúdent, ásamt hollenskum
stúdent í umhverfisfræðum, Cloeck Lanting,
1981-1982 við rannsókn á lungnaþoli og
heilsufari starfsmanna Áburðarverksmiðju
ríkisins (Nitrogen O.xides Emission Studies
Around a Fertilizer Plant. Cloeck Lanting.
Heilbrigðiseftirlit ríkisins 1982). Hafði yf-
irumsjón með rannsóknarstörfum hollensks
stúdents í umhverfisfræðum við Heil-
brigðiseftirlit ríkisins vegna rannsókna á
frárennslismengun frá ullarþvottastöðvum
(Frárennslismengun frá ullarþvottastöðvum.
Robbert van der Kuij. Heilbrigðiseftirlit
ríkisins, 1982).
Eigin rannsóknarstörf í sérgrein minni,
meinalífeðlisfræði (klinisk fysiologi) voru
unnin á árununt 1973-1981 við Akademiska