Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1997, Page 427
425
ijgnnsóknar- oa þjónustustofnanir
Norræna eldfjallastöðin 1989-’97
Norræna eldfjallastöðin (NORDVULK)
®r samnorræn rannsóknarmiðstöð í eldfjalla-
ræði. þar er megináhersla lögð á rannsóknir
a eldvirkni. Stöðin er ein af stofnunum Nor-
r$nu ráðherranefndarinnar, og hún er rekin
iiteð það að markmiði að koma öllum Norð-
Urlöndunum að gagni. Norræna eldíjallastöð-
m er sjálfstæð stofnun undir stjórn forstöðu-
manns skipuðum af Norrænu ráðherranefnd-
'Uni. Hún hefur samnorræna stjórn, sem ber
Uuyrgð á rekstrinum. Stofnunin starfaði í ná-
'nni samvinnu við Háskóla íslands. Starf-
semin var í nokkuð föstum skorðum á tíma-
'linu 1989-1997. Forstöðumaður var Guð-
niundur E. Sigvaldason, jarðefnafræðingur,
ng starfsmenn voru um 15 talsins. Þar af voru
nngir vísindamenn í stöðum norrænna
styrkþega, veittar til eins árs í senn. Auk for-
stöðumannsins stýrðu fjórir starfsmenn rann-
onnarstarfseminni. í upphafi tímabilsins
n°ru þag Ágúst Guðmundsson, Eysteinn
ryggvason, Karl Grönvold og Níels Oskars-
snn. Veigamikill þáttur í starfseminni var að
nðla að samnorrænum jarðfræðirannsókn-
nrn og aQ greiða götur vísindamanna frá
. nrðurlöndunum við jarðfræðirannsóknir á
,s anöi. Til Eldfjallastöðvarinnar var upphaf-
ga stofnað vegna einstakra jarðfræðiað-
-æðna hér á landi og rannsóknarmöguleika,
sem þaj,- skapa, og styrkþegastöðurnar fimm
■ Tggðu aðgang að þessum rannsóknum á ís-
andi. Sjálf rak eldijallastöðin jafnframt
annsóknarverkefni í eldfjallafræði og skyld-
m greinum. Stofnunin var í Jarðfræðahúsi
^askólans fram til ársins 1996, en þá flutti
n í leiguhúsnæði á Grensásvegi 50 vegna
prengsla í fyrra húsi.
Arið 1989 nam fjárveiting frá Norrænu
as- lerranefhdinni um 49 m. ísl. kr., og kost-
j 1 ráðherranefndin alla starfsemi stöðvar-
, ar. Launakostnaður var rúmur helmingur
ðssarai- upphæðar. Starfsemin beindist að
ins° Ue^um áranna 1975-1984. Fram til árs-
s 19g9 óx þrýstingur í kvikuhólfi undir
j^v° u’ °g allan þann tíma var ekki ljóst,
Stofá Kröflueldum væri endanlega lokið.
s ,nu.nin hóf á þessum árum rannsóknir á
laskjálftavirkni á eldfjöllum á sama tíma
n.,rannsðknum á jarðskorpuhreyfingum með
vænium landmælingum var haldið áfram.
Guðmundur E. Sigvaldason.
Mörg verkefni voru unnin í bergfræði og eld-
Qallafræði, og var myndun og þróun berg-
kviku einkum rannsökuð. Rannsóknir fyrri
ára á tækjabúnaði til vöktunar eldfjalla skil-
uðu sér árið 1989 í sjálfvirku tölvustýrðu
kerfi til eldfjallavöktunar, þar sem m. a. var
beitt hallamælum.
Guðmundur E. Sigvaldason stóð að stofn-
un Alþjóðasamtaka eldfjallastöðva (World
Organization of Volcano Observatories,
WOVO) og tók nú þátt í undirbúningsfúndi
fyrir European Network in Volcanology, sem
varð grunnur að Evrópusamstarfi eldfjalla-
stöðvarinnar á næstu árum. Evrópsk sam-
vinna fór heldur vaxandi, en að öðru leyti var
starfsemin svipuð. Fjórir starfsmenn tóku
þátt í alþjóðlegri ráðstefnu í Napólí 27. ágúst
- 1. september 1991. Á þessari ráðstefnu lét
Guðmundur E. Sigvaldason af formanns-
störfúm Alþjóðasamtaka eldfjallastöðva, en
hann hafði gegnt því starfi í 10 ár.
Frá árinu 1991 markaðist starfsemin af
því, að Sameinuðu þjóðirnar útnefndu ára-
tuginn 1991-2000 The International Decade
for Natural Disaster Reduction (IDNDR).
Ein af verkefnaáætlunum Sameinuðu þjóð-
anna var að efla eldfjallavöktun, og tók Nor-
ræna eldfjallastöðin þátt í því. Evrópusam-
starf um eldfjallarannsóknir fór vaxandi, og