Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1997, Blaðsíða 472
470
Árbók Háskóla íslands
fimm alls. Niðurstöður bentu til, að hægt
væri að stöðva mígrenikast, væri meðferð-
inni beitt strax, þegar einkenni kæmu fram.
Dæmigerð staðsetning rafskauta er þá á
gagnauga eða yfir augabrún og fyrir framan
eða aftan við eyra. Sjúklingarnir töldu allir
meðferðina hafa einhver áhrif.
Öndunarmælingar
Árið 1996 kom María Ragnarsdóttir,
sjúkraþjálfari, að máli við undirritaðan vegna
hugmynda sinna um mælingar á öndun fólks,
sem kemur úr brjóstholsskurðaðgerð. Mark-
mið mælinganna var að meta, hversu miklar
breytingar hefðu orðið á öndun eða öndunar-
hreyfingum vegna aðgerðarinnar. Hér var
sérstaklega hugsað til sjúklinga, sem komu úr
hjáveituaðgerð á hjarta og endurhæfingu
þeirra, þótt annars konar sjúklingar kæmu
einnig til greina fyrir þessar mælingar. Það
varð úr, að Gylfi Sigurðsson, tæknifræðingur,
tók að sér verkefnið. Þróaði og smíðaði Gylfi
nokkrar frumgerðir af mælitækjum, sem
höfðu það sameiginlegt að mæla hreyfingar
yfirborðs brjóstholsins i einni vídd. Auk
Gylfa kom Baldur Þorgilsson að gerð hug-
búnaðar fyrir mælitækið. Hugmyndin var að
mæla lóðréttar hreyfingarnar á liggjandi
sjúklingi í a. m. k. sex punktum. Tækið þurfti
því að geta tekið upp, geymt og sett fram á
skjá eða prentara niðurstöður frá sex rásum.
Mælinákvæmni þurfti að vera það mikil að
greina mætti litlar hreyfingar eða hreyfingar
innan við 1 mm. Fyrsta frumgerðin byggði á
að láta pinna nema við brjóstið og hreyfast
upp og niður með hreyfingum þess. Á enda
pinnanna var fest ljósdíóða, og lýsti hún í
gegnum rör á ljósviðnám. Viðnámið gaf raf-
merki, og var það í samræmi við fjarlægð
díóðunnar frá viðnáminu. Þessi aðferð gaf
furðu góða nákvæmni eða innan við 1 mm, og
var hún þar með nothæf. Gallinn við hana var,
að hún gerði ráð fyrir, að pinnarnir snertu
sjúklinginn og gætu hreyfst. Næsta frumgerð
notaðist við úthljóð. Sendir eru úthljóðs-
púlsar á brjóstið og tíminn að endurvarpi
þeirra mældur. Tíminn ásamt hljóðhraðanum
gefur þá fjarlægðina. Þessi aðferð reyndist
mjög nákvæm, greindi innan við 0,5 mm
hreyfingar. Hún hafði þann kost, að enginn
„hlutur“ snerti sjúklinginn, en hennar helsti
galli var, að mælistaðurinn var ekki vel skil-
greindur og gat hreyfst með hreyfmg1)
brjóstsins. Frumgerðin komst hinsvegar i
klínískar prófanir, bæði á Landspítala og eins
í Boston hjá samstarfsaðila þar. Lokagerðin
byggir hinsvegar á leysiljósi, og er þar einmg
mældur tíminn, sem ljóspúls er að fara fram
og til baka frá yfirborði sjúklings. Sú gerð
tekur hinum tveimur fram í nákvæmni og
notendavænleika.
Upp úr þessari þróunarvinnu var stofnao
fyrirtækið ReMo. Stofnaðilar voru Maria
Ragnarsdóttir, Gylfi Sigurðsson, Kine ehf-
með hlut Baldurs Þorgilssonar og undirritaðs
og Landspítali-háskólasjúkrahús. Tækniþro-
unarsjóður Háskóla íslands íjárfesti í félag'
inu á frumskeiði. Guðmundur Sigmarsson
var ráðinn framkvæmdastjóri, en stjórnarfor-
maður var Torfi Magnússon. Aðrir í stjórn
voru María Ragnarsdóttir, Gylfi Sigurðsson,
fulltrúi frá Rannsóknaþjónustu Háskólans og
Þórður Helgason.
Geislamælingar á fólki
Þóra Jónsdóttir, eðlisfræðingur, og Þór ur
Helgason hófu mælingar á hlutfalli peislavir u
efnanna 137-Cs og 40-K í líkama Islendmga-
Guðmundur S. Jónsson, dósent, hafði mæ ^
geislavirk efni hér á landi um nokkuð lang
skeið eða alveg frá því að hann kom heim
námi á sjöunda áramgnum. Upp úr þeim ve
efnum voru stofnaðar Geislavarnir rikism •
Tækjabúnaður var því fyrir hendi að n0 ’
leyti, en smíða þurfti umhverfisgei) u
arskýlingu í fullri líkamsstærð. Styrkur fe
til verkeínisins árið 1993 frá Vísindasjo^
Landspítalans og Rannsóknarstofu Hásko ai
Að þeirri umsókn stóðu auk ofangrem
Eysteinn Pémrsson, eðlisfræðingur á lsotoP
stofu, Gísli Georgsson, eðlisverkfræðingur,
Garðar Mýrdal, eðlisfræðingur. Hvati að ve
efninu var að hluta til sá, að ekki var lang ^
Tchemobyl-slysinu, en einnig var ótti V1 ’
geislavirk efni kynnu að berast frá lýðve
fyrrum Sovétríkjanna inn í fæðukeðju 0
Auk þess mám menn það svo, að a^®ta-tjag
þessu tagi og kunnátta til að nota hana þy nj.
vera fyrir hendi í landinu og þá helst a
spítala. Efnið 137-Cs verður til við Ja|ijt.
kleyfa ferla, en 40-K er fyrir í náttúrunm- ^ ^
fall þessara tveggja efha gefur vísbendmg1