Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1997, Side 567
565
Rannsóknar- og þjónustustofnanir
Um greiningu á ormum og beinum í
fiskflökum. Mælingar og úrvinnsla
(1991-1993), UMH 96025, 1996. Starfslið:
Sigfus Bjömsson, Pálmi R. Pétursson, Torfi
Þórhallsson, Jóhanna V. Gísladóttir og
Asmundur Eiríksson. Samstarf: Þorsteinn
Halldórsson, MBB (Miinchen). RANNÍS
íjármagnaði verkefnið.
Umfangsmiklar og ítarlegar mælingar á
fiskflökum með ScanLas (sjá næsta verkefni)
v°m framkvæmdar í tilraunastofu MBB
(Miinchen). Þróaðar voru nýstárlegar sjálf-
Vlrkar myndvinnsluaðferðir, sem greindu
orma og bein frá vöðvarákum og öðru
Jandslagi" í fiskholdinu, sem áberandi var í
gegnskinsmyndum og leysismyndum. Að-
ferðir þessar byggja á mismuni ólínulegra
miðgildissía. Þó að árangur hafi verið góður,
ekki síst til beitingar við sjálfvirka vinnslu
iiskafurða (sjá önnur verkefni, sem leiddi af
þessu verki), þá gaf leysisljóstæknin ekki
°yggjandi lausn til greiningar á ormum og
beinum í þykkum fiskflökum. í framhaldi af
þessu verkefni voru af þeim sökum tvær
aðferðir til viðbótar rannsakaðar eins og áður
sfgir til lausnar á „ormavandamálinu", sjá
síðar:
1) Pálmi R. Pétursson, Zur Erkennung von
Materialeigenschaften mit Laserstrahlab-
lastung. Meistaraprófsverkefni við Háskóla
islands 1993. Leiðbeinandi: Sigfús Björnsson.
) Torfi Þórhallsson, „Að sjá orm." Verkefni til
iokaprófs í rafmagnsverkfræði 1987. Leið-
beinandi: Sigfús Björnsson.
) Jóhanna V. Gísladóttir, Stafrœn myndþátta-
greining. Verkefni til lokaprófs í rafmagns-
verkfræði 1986. Leiðbeinandi: Sigfús Björns-
son.
^) Ásmundur Eiríksson, Myndgreining við gegn-
umlýsingu á fiski. Verkefni til lokaprófs í
rafmagnsverkfræði 1985. Leiðbeinandi: Sigfús
Björnsson.
”ScanLas“ þróunarverkefni fyrir leysis-
myndskanna (1990-1996), UMH 96026,
96. Starfslið: Sigfus Björnsson, Helgi G.
'gurðsson, Ingólfur Sigmundsson og Pálmi
• Pétursson. Samstarf: Þorsteinn Halldórs-
(j°n MBB (Miinchen), sem íjármagnaði
^uanLas ásamt UMH.
A tilraunastofu MBB (Miinchen), sem
auð upp á kjöraðstæður til þróunar með
leysistækni, var þróaður og smíðaður leysis-
myndskanni, auðkenndur með heitinu Scan-
Las og hugsaður til mælinga á efni, sem
bærist á færiböndum líkt og tíðkast í fisk-
vinnslu. ScanLas mælir í senn gegnskin og
endurköst leysisgeisla af ýmsum öldu-
lengdum, ffá útfjólubláu yfir í fjarinnrautt,
sem beint er að því efni, sem færibandið
flytur.
Þessu fylgdi þróun á margrása skrán-
ingarbúnaði og merkjafræðilegri úrvinnslu
mæligagna og byggði á þekkingu og reynslu,
sem safnast hafði upp á undanförnum árum í
skyldum verkefnum á UMH.
Tækið byggði á sama grunni og flug-
fjarkönnunarskanni UMH, að öðru leyti en
því, að í þessu tilfelli var ekki flogið með
skannann yfir kyrrstætt efni, heldur stóð
skanninn kyrr, og efnið barst framhjá á færi-
bandi. Með „45-gráðu“ snúningsspegli yfir
færibandinu skannaði tækið efnið sífellt með
leysisgeislum í línum þvert á stefnu færi-
bandsins, þegar efni fór framhjá líkt og
þekkist í sneiðmyndatækjum heilbrigðis-
þjónustunnar. í flugfjarkönnun er þessi tækni
þekkt undir heitinu LIDAR, og henni er m. a.
beitt til mælinga á frumframleiðni sjávar, og
þar á hún rætur í okkar tilfelli. Auk fjar-
könnunar hafði henni verið beitt á UMH í
verkefnum fyrir fiskiðnaðinn, áður en Scan-
Las kom til sögu (sbr. Gæðaflokkara fyrir
saltfisk og flök, Sniðilinn og Rúmmáls-
vogina, sem skýrt er hér ffá síðar).
Umfangsmiklar og ítarlegar mælingar á
fiskflökum voru framkvæmdar með ScanLas
i tilraunastofu MBB (Miinchen). í lok þessa
verkefnis (1996) var allur ScanLas búnaður
fluttur frá rannsóknarstofu MBB til íslands,
og er ráðgert er, þegar þetta er skrifað, að
byggja hann upp að nýju sem tilraunabúnað
til rannsókna og kennslu við Háskóla íslands:
1) Helgi G. Sigurðsson, Gagnaþjöppun og sam-
hliðavinnsla í tölvusjón með hlaupandi að-
greiningu. Verkefni til lokaprófs í rafmagns-
verkfræði 1991. Leiðbeinandi: Sigfús Bjöms-
son.
2) Ingólfúr Sigmundsson, Stafrœn skráning frá
myndskanna. Verkefni til lokaprófs í rafmagns-
verkfræði 1985. Leiðbeinandi: Sigfús Björns-
son.