Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Page 60

eins og áður er rakið. Um ítarlegri umfjöllun um þessar reglur vísast til þeirra
fræðirita sem getið er í neðanmálsgreinum.
2.2 Rangar upplýsingar við samningsgerð
í 4.-10. gr. VSL er að finna reglur um áhrif þess að vátryggingartaki hefur gef-
ið rangar upplýsingar við gerð vátryggingarsamnings. Við gerð samningsins sam-
þykkir félagið, gegn greiðslu iðgjalds, að greiða vátryggðum bætur verði tiltekin
áhætta virk. Félaginu er nauðsyn á réttum upplýsingum um þá áhættu sem það yf-
irtekur þar sem á þeim getur oltið hvort félagið vill á annað borð taka að sér við-
komandi tryggingu, auk þess sem iðgjaldaútreikningar, val skilmála og ákvörðun
um hvort og að hve miklu leyti félagið skuli endurtryggja ábyrgð sína, byggjast á
þeim upplýsingum.6 Fyrir tilkomu laga um vátryggingarsamninga á Norðurlönd-
unum voru reglur um áhrif rangra upplýsinga við gerð vátryggingarsamninga afar
strangar í garð vátryggingartaka og vátryggðs þar eð réttarsamband þeirra og fé-
lagsins valt á uberimae fidei, þ.e. að samningurinn var ógildur ef gefnar voru
rangar upplýsingar eða vanrækt var að gefa upplýsingar sem þýðingu gátu haft
fyrir félagið, óháð góðri trú vátryggingartaka.7 Reglur VSL eru að þessu leyti
mun mildari í garð vátryggðs og miða að því að vemda hann hafi vátryggingar-
taki gefið upplýsingar, sem varða áhættu félagsins, í góðri trú.8 Verður þá réttar-
staða vátryggðs sem réttar upplýsingar hafi verið gefnar.
Samkvæmt 1. mlsl. 4. gr. VSL er vátryggingarsamningur ekki skuldbindandi
fyrir félagið hafi vátryggingartaki gefið rangar upplýsingar sviksamlega. Sam-
kvæmt 2. mlsl. sömu greinar gildir sama regla ef óheiðarlegt má telja af vá-
tryggingartaka að bera samninginn fyrir sig.9
Akvæði 5. gr. VSL veita vátryggingartaka ríkari vernd en ella væri sam-
kvæmt almennum reglum samningaréttar þar sem félagið ber í raun áhættuna af
því að upplýsingar vátryggingartaka séu réttar, svo lengi sem hann var í góðri
trú þegar hann gaf þær.10
I 6. gr. VSL er fjallað um þau tilvik þegar vátryggingartaki hefur gefið rang-
ar upplýsingar í vondri trú án þess að um svik sé að ræða,11 þ.e. þegar vátrygg-
ingartaki hefði mátt sjá að upplýsingamar sem hann gaf voru rangar. í þeim til-
6 Arnljótur Björnsson, (1986), bls. 23 og Lyngsð, (1994), bls. 104.
7 Lyngsð, (1994), bls. 104. Hugtakið, er vísar til þessarar ströngu reglu, er réttar ritað uberrimae
fidei, sbr. Bennet: Dictionary of Insurance. (1992), bls. 333 og 341.
8 Einungis þær upplýsingar, er varða þá áhættu sem félagið tryggir gegn, falla undir 4.-10. gr. VSL,
sbr. Lyngsp, (1994), bls. 106. Hér fyrir utan falla því upplýsingar vátryggingartaka um önnur atriði,
svo sem getu hans til greiðslu iðgjalds, eins og m.a. kemur fram í dóminum í NRT 1991:1001 (NH).
9 Hugsanlega verður vikið frá því sem virðist skýrt orðalag ákvæðisins, þannig að vátryggður fái
bætur ef hinar röngu upplýsingar varða ekki þá áhættu sem varð virk, sbr. Arnljótur Björnsson,
(1986), bls. 24-25 og Lyngso, (1994), bls. 113-114.
10 Lyngs0: Forsikringsavtaleloven med kommentarer. 4. útgáfa (1992), bls. 60 og Lyngsd, (1994),
bls. 124. Hugsanlega má telja vátryggingartaka bera skyldu til að tilkynna félaginu um að hann hafi
gefið rangar upplýsingar fái hann síðar vitneskju um það, sbr. Lyngsp, (1994), bls. 128 og áfram.
11 Arnljótur Björnsson, (1986), bls. 27.
54