Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Page 87

um upphaf og lok þeirrar vátryggingarvemdar sem það veitir.119 í öllu falli má
sugja að sú útleiðsla á 3. mgr. 10. gr., sem beitt var hér að framan með ímynd-
uðu dæmi um ákvæði sem gerði að skilyrði fyrir ábyrgð félagsins, að sá sem
hyggður væri bæri ekki neinn af nánar tilgreindum sjúkdómum, sé ekki tæk.
Niðurstaða í dómi Hæstaréttar Danmerkur þann 29. júní 1998 styður og þá
mðurstöðu. Fjallað verður nánar um skilmálaákvæði í sjúkratryggingum, sem
varða heilsu þess sem tryggður er, í köflum 3.9.3 og 4.5.
Annars konar ákvæði geta einnig valdið vandkvæðum þegar horft er til 3.
uigr. 10. gr. VSL. Eins og áður var getið og nánar verður rætt í kafla 3.9.1 er al-
mennt talið að félaginu sé frjálst að undanþiggja sig ábyrgð vegna tiltekinna
tegunda áhættu. Á hinn bóginn getur verið óljóst hvort ákvæði í skilmálum feli
• sér undanþágu frá ábyrgð vegna tiltekinnar tegundar áhættu eða hvort í því
felist lýsing atvika með þeim hætti að það eigi undir 3. mgr. 10. gr. VSL. Þannig
niá hugsa sér ákvæði í skilmálum sem gerir að skilyrði ábyrgðar félagsins að
efni sem sprengihætta stafar af hafi ekki við töku tryggingarinnar verið til stað-
ar innan tiltekinnar fjarlægðar frá vátryggðri eign. Samkvæmt orðanna hljóðan
virðist slíkt ákvæði fela í sér takmörkun áhættunnar. í raun felur skilmála-
ákvæðið hins vegar í sér skírskotun til huglægrar afstöðu vátryggingartaka
(góðrar trúar), enda gerir ákvæðið ábyrgð félagsins háða því að tiltekin atvik,
sem þar er lýst nánar, reynist rétt. Þessi atvik hefði félagið getað aflað upplýs-
inga um hjá vátryggingartaka. Það er því eðlilegt að skilmálaákvæðið verði
skýrt með hliðsjón af 3. mgr. 10. gr. VSL þannig að fullar bætur verði greiddar
hafi vátryggingartaki verið í góðri trú, sbr. 5. gr. VSL.120 Svo haldið sé áfram
með svipað dæmi má hugsa sér ákvæði þess efnis að vátryggingin nái ekki til
fjóns af völdum efna sem sprengihætta stafaði af og verið hefðu til staðar við
töku tryggingarinnar. Drachmann Bentzon og Christensen telja að þar sem
ákvæði þetta gangi skemur en ákvæði, sem undanþiggur félagið ábyrgð vegna
aHra tjóna af völdum sprenginga, sé það gilt eftir orðanna hljóðan en taka þó
fram að ákvæðið sé varasamt þar sem það byggi á orsakareglu án þess að tekið
sé tillit til góðrar trúar vátryggðs.121 Sterk rök mæla hins vegar með því að þetta
119 Hugsanlega má orða þetta sem svo að tillitið til hagsmuna félagsins ráði hér nokkru. Á hinn
bóginn er eðlilegt að gæta varúðar áður en litið verður á hagsmuni félagsins sem sjálfstæðan þátt
við skýringu skilmálaákvæða, því að ætla verður að félagið hafi jafnan (beina, fjárhagslega) hags-
muni af því að skilmálaákvæði verði skýrð því í hag. Vátryggður hefur eðli máls samkvæmt einnig
hagsmuni af því að skilmálar séu skýrðir honum í vil, en tillitið til hagsmuna vátryggðs verður rök-
ftutt með vísan til almennra neytendasjónarmiða, aðstöðumunar hans og félagsins, almennra skýr-
ingarreglna þegar um staðlaða skilmála er að ræða og fleiri þátta. Tillitið til þessara þátta hefur í
framkvæmd, með réttu, vegið þyngra en tillitið til hagsmuna félagsins.
120 Drachmann Bentzon og Christensen, (1952), bls. 60; Arnljótur Björnsson, (1986), bls. 38
°gLyngs0, (1992), bls. 81.
121 Drachmann Bentzon og Christensen, (1952) bls. 60. í riti Drachmann Bentzon: Lov om
forsikringsaftaler (1931) er sama skoðun sett fram. Grundt nefnir á hinn bóginn í umfjöllun sinni
um það rit, að hugsanlega beri að skilja tilvitnuð orð þannig að höfundur telji að skýra beri umrætt
skilmálaákvæði með hliðsjón af ófrávíkjanlegum reglum FAL, sbr. Grundt, TFR 1933, bls. 206.
81