Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Page 158

má hafa hliðsjón af ASD 1958:196 (0LD) þar sem skilmálaákvæði um hámarks-
burðarþol húftryggðrar flugvélar var talið fela í sér varúðarreglu.361
A hinn bóginn ber að hafa í huga að félaginu verður talið frjálst að takmarka
gildissvið tryggingar í tíma, þrátt fyrir að tímamarkið ráðist af hegðun vá-
tryggðs að einhverju leyti.362 Það má hugsa sér skilmálaákvæði, sem e.t.v. er á
mörkum hins raunhæfa, þess efnis að húftrygging bifreiðar félli úr gildi þegar
ekið væri yfir óbrúaðar ár og á meðan á því stæði væri bifreiðin ótryggð. Vakn-
ar þá sú spuming hvort félagið gæti borið slíkt ákvæði fyrir sig eftir orðanna
hljóðan þrátt fyrir ófrávíkjanlegar reglar VSL. Félagið myndi þá halda því fram
að vátryggðum hefði mátt verið ljóst að hann nyti ekki vemdar tryggingarinnar
á meðan hann væri staddur í óbrúaðri á.363 Á hinn bóginn má telja að ákvæði
sem þetta feli í sér slíka vísun til gætni vátryggðs að rétt sé að telja það varúð-
arreglu í skilningi VSL eða í öllu falli að það varði aukna áhættu. Þá er samt
sem áður enn ósvarað þeirri spumingu hvemig fer ef þriðji maður notar bifreið-
ina á umræddan hátt án leyfis eða vitundar vátryggðs. Hér er því einfaldlega til
að svara að óviðkomandi þriðja manni yrði aldrei skylt að gæta varúðarreglna
og aukin áhætta með vitund eða vilja hans kæmi vátryggðum ekki í koll, auk
þess sem sanngimisrök standa til þess að vátryggður njóti í slíku tilviki vemd-
ar tryggingarinnar.364 Hafi vátryggður hins vegar verið í aðstöðu til að vita um
fyrirhugaða notkun þriðja manns verður að telja eðlilegt að félagið sé laust úr
ábyrgð eins og leiða má af H 1972 734 sem reifaður var í kafla 4.13.1. Eins og
bent var á í þeirri umfjöllun er hins vegar erfitt að draga nákvæmar ályktanir af
dóminum.
Þrátt fyrir það sem að framan greinir má í einu tilviki telja nokkrar líkur fyr-
ir því að skilmálaákvæði um notkun vátryggðs munar verði talin fela í sér hlut-
læga ábyrgðartakmörkun, þ.e. að því leyti sem þeini er ætlað að afmarka vá-
tryggingarandlagið.365 Sem dæmi um það má hugsa sér skilmálaákvæði í húf-
tryggingu bifreiðar þess efnis að tryggingin tæki til allra bifreiða í eigu vá-
tryggðs sent notaðar væru til einkaaksturs. Slíkt ákvæði gæti þjónað þeim eðli-
lega tilgangi að skilja einkabifreiðar vátryggðs frá þeim bifreiðunt sem hann
notaði í atvinnuskyni. Hinar síðamefndu féllu þar af leiðandi utan gildissviðs
tryggingarinnar.
361 Lyngsð, (1994), bls. 301.
362 Sbr. umfjöllun í kafla 3.9.3.
363 Hér er ekki vikið frá þeirri skoðun að orðalag skilmálaákvæðis megi ekki vera ráðandi þáttur
við mat á því hvort það heyrir undir ófrávíkjanlegar reglur VSL. Hér er einfaldlega talið að ekki sé
útilokað að félaginu sé frjálst að takmarka ábyrgð sína á hlutlægan hátt að þessu leyti, en sé orða-
lag ákvæðisins ekki skýrt, leiði tillitið til vátryggðs til þess að ekki verði talið að um hlutlæga
ábyrgðartakmörkun sé að ræða.
364 Drachmann Bentzon og Christensen, (1952), bls. 124 (um stórkostlegt gáleysi þriðja manns)
og bls. 296 neðanmáls (um brot þriðja manns á varúðarreglum). Um skilmálaákvæði sem kveða á
um samsömun vátryggðs og þriðja manns sjá umfjöllun í kafla 4.13.
365 Drachmann Bentzon, (1931), bls. 237.
152