Helgafell - 01.09.1944, Blaðsíða 175

BÓKMENNTIR
333
hjartans rætist; en f jallið er og
verður lokað og smám saman síast
það inn í sljóa vitund hans, að allt
er lygi, blekking. Hálfsturlaður af ang-
ist flýr hann aftur til manna, til veru-
leikans, þar sem hann á ekki heldur
heima, munaðarlausari en nokkru
sinni fyrr. Þessi frásögn er snilldar-
verk, skrifuð af innsýn og djúpri sam-
úð, sem yljar hana alla. Þessi van-
þroska unglingur er svo mikið skáld
í draumum sínum, að maður býst við,
að eitthvað verði úr honum, einhvers
konar Æri-Tobbi, ef ekki vill betur,
býst við því líka af því, að í fyrsta
hluta bókarinnar er hann aðalsöguhetj-
an. En því miður, eftir þessa nótt er
hann ekki annað en leiðinlegur fábjáni,
sem manni stendur á sama um, og
er þetta óneitanlega galli á byggingu
bókarinnar. En hafa verður í huga, að
þetta mun vera fyrsta bindi af stóru
verki, og getur því margt átt eftir að
skýrast, sem enn er nokkuð óljóst.
Ekki er hægt að skilja svo við Fjall-
ið og drauminn að minnast ekki eitt-
hvað á málfar bókarinnar, því fjöl-
skrúð þess er eitt af einkennum henn-
ar, samslungið stílnum. Heldurðu, að
nokkur íslenzkur höfundur hafi ráðið
yfir öðrum eins orðaforða jafn ungur,
og haft hann eins á hraðbergi ? Að
vísu nýtur Ólafur hér mikilla fyrir-
rennara, en minni hans á mál virðist
einnig fágætt, og hin mörgu sjaldgæfu
orð og orðasambönd, sem hann notar,
sýnast bera það með sér, að þau séu
heyrð af vörum fólks, en ekki tekin
úr bókum. Hann notar þau mest í sam-
tölum og yfirleitt fara þau vel í munni
persónanna, gæða tal sumra þeirra
skemmtilegum sérkennum, og skal ég
sem dæmi þess nefna hjal gamla
mannsins á Rauðalæk. Það liggur
mikil vinna og átak bak við ritun þess-
arar skáldsögu, mál hennar og stíl, og
það má höfundur vita, að héreftir
verða gerðar til hans miklar kröfur og
áframhaldsins beðið með eftirvænt-
ingu. Persónulega er ég ekki í nein-
um vafa um, að hann á ekki aðeins
eftir að uppfylla þessar kröfur, fái
hann tækifæri til að helga sig list
sinni óskorað, heldur einnig koma
manni á óvænt á leið sinni til
fulls þroska. I hópi hinna yngri skálda
kem ég ekki auga á neinn líklegri til
stórra afreka en Ólaf Jóhann Sigurðs-
son.
Eitthvað virðistu hafa misskilið mig
í vetur, að ég væri að búa mig undir
ritdóm um Blítt lœtur veröldin. Nei,
því er nú ver, ég hafði ekki gert ann-
að og meir en lesið bókina, og þá
myndað mér á henni skoðun, eins og
gengur. En mér er ljúft að láta þá
skoðun mína í ljós og það ekki síður
vegna þess, að ég hef síðan heyrt
marga tala um söguna af litlum skiln-
ingi. Eg er þér sammála um það, að
Blítt lætur veröldin sé bezta skáldsaga
Hagalíns, og mér finnst hún eitt af
því bezta, sem hann hefur skrifað; þó
tek ég undan þáttinn af Neshólabræðr-
um í Veður öll válynd, þessa knöppu,
dulrömmu frásögn af fólki hinna yztu
nesja, og ef til vill líka fyrri hlutann
af sögunni um Kristrúnu í Hamravík.
En hitt get ég ekki séð, að um sál-
fræðiveilu sé að ræða í lýsingunni á
drengnum. Gáfað barn, sem verður
fyrir nýstárlegri reynslu í nýju umhverfi
getur tekið undarlega skjótum þroska,
allt hið ókunna leitar á hugann og
krefst svars og ráðningar. Mér finnst
þessi lýsing gædd fullum sennileik og
um leið er hún saga um einstæðings-
skap, sem samúðin ein fær unnið bug
á. Meðan öllum á bænum stendur á
sama um þennan ókunna kaupstaðar-
dreng, hefur hann allt á hornum sér,
hann saknar móður sinnar og heim-
kynna, allt er honum lokað, allt leiðin-
legt og ómerkilegt, fólkið, dalurinn,
fljótið. Hann er búinn að hæna að sér