Helgafell - 01.09.1944, Blaðsíða 215

BÓKMENNTIR
373
greifans og drepur hann. En hann játar, að
hann sé hræddur, hann óttast refsingu guðs fyr-
ir ofbeldisverkið, en séra Lorens sannfærir hann
um, að hann sé verkfæri í hendi guðs, að guð
fái hinum einfalda og hjartahreina sverðið í
hendur, þegar mælir syndanna sé fullur. —
Kristindómur Kaj Munks er ekki hin bljúga auð-
mýkt fyrir ofbeldinu, heldur kristindómur í ætt
við hreinsun musterisins, hinn vígreifi kristin-
dómur, svo sem hann birtist í byltingarhreyf-
ingum miðaldanna og siðaskiptanna.
Svo sem vænta má af slíkum kunnáttumanni
í leikritagerð og Kaj Munk, er sjónleikurinn stál-
soðin heild, engin setning missir marks og engri
er ofaukið. Hatur hans á kúgurunum slær hann
ekki blindu, gerir hann öllu heldur skyggnari
á mannlegar eigindir. Má þar benda á eina
aukapersónuna, Vitinghofen, aðstoðarmann
Gerts greifa, eins konar SS-mann í riddaragervi
14. aldar, sem er fullkomin tjáning þeirra eðlis-
þátta þýzku þjóðarinnar, er jafnan hafa ein-
kennt hana: viðkvæmnin á öðru leitinu og
grimmdin á hinu.
Nazistar sáu um það, að Kaj Munk gæfi heim-
inum ekki fleiri leikrit, þeir vissu, að jörðin
ein mundi geta þaggað niður í þessum opinskáa
presti og listamanni, sem rækti köllun sína svo,
að hann sveik hvorki land sitt, embætti né list.
Sverrir Kristjánsson.
MENNINGARSTARF HAFNAR-ISLENDINGA
FRÓN, tímarit, I, 1—4 og II, 1. Ritstjóri
Jakob Benediktsson. — Félag ísl. stúdenta
í Kaupmannahöfn. Kmh. 1943—44.
Islendingar í Kaupmannahöfn hafa jafnan
reynzt góðir liðsmenn í menningar- og frelsis-
baráttu þjóðarinnar, og er það kunnara en frá
þurfi að segja, að allt fram um 1874, eða leng-
ur, var Höfn andlegt höfuðból íslendinga. Þar
voru flest þau ráð ráðin, er þokuðu hag lands-
ins lengst fram, og í hópi Hafnarstúdenta
hygg ég, að djarfast hafi verið dreymt um fram-
tíð Íslands, sæmd þess bezt haldið og heill
þess innilegast fyrir brjósti borin.
A síðustu áratugum hefur verið hljóðara en
áður um Landana í Höfn, enda er hvort-
tveggja. að þeim hefur fækkað, einkum
menntamönnum, og að Reykjavík hefur vaxið
úr grasi og orðið höfuðborg landsins, sem bet-
ur fer. — Engu að síður er þó enn margt
íslenzkra menntamanna úti þar við Eyrarsund,
þeirra er reynzt hafa og reynast engu síður
þarfir íslenzkri menningu en sumir heima hér,
sem hærra geipa um þessi mál.
— Á hinum síðustu og verstu tímum her-
náms og einangrunar hafa íslenzkir Hafnar-
stúdentar enn reynzt trúir sögu sinni og erfða-
venjum. Eftir það að Danmörk var hernumin
og samgöngur tepptust við ísland, hófu þeir
ótilkvaddir merkilegt starf í því skyni að treysta
tengslin milli Islendinga á Norðurlöndum og
Þýzkalandi og halda brennandi kyndlum ís-
lenzkra erfða og menningar í hugum þeirra. 1
fyrstu var þetta einkum fólgið í því, að þeir
héldu kvöldvökur, þar sem lesin voru og rædd
rammíslenzk efni. En með ársbyrjun 1943 tóku
þeir að gefa út tímarit, sem þeir að sjálf-
sögðu nefndu Frón, en svo heitir ísland með-
al Landa í Höfn og hefur lengi heitið. Ekki
er því að leyna, að hér var í mikið ráðizt fyrir
fámennan og fátækan félagsskap, og virðist
auðsætt, að forustumönnum félagsins hafi þótt
þörfin brýn, enda var hún það, og ekki sóttu
þeir um styrk héðan að heiman. En síðar veitti
Alþingi, af lofsamlegri rausn, nokkurt fé til
þessarar starfsemi. Ekki hygg ég þó, að for-
sprakkarnir hafi vílað fyrir sér fjárhagsáhætt-
una svo mjög, heldur hafi hitt verið þeim
miklu meira áhyggjuefni, að þá kynni að bresta
liðskost til þess að gera tímaritið svo fjölbreytt
og vandað sem vera þyrfti, enda er eigi til lítils
að sjá, þar sem eru hin eldri íslenzku tímarit í
Höfn. En hversu sem áhyggjuefnum þeirra kann
að hafa verið varið, þá er hitt víst, að vel hefur
tekizt um tímaritið. Hingað hafa borizt nokkur
eintök af því, og hef ég séð fimm heftanna.
Þar er furðu margt merkra ritgerða um almenn
mál, einkum menningarmál, en auk þess ræð-
ur, kvæði og sögur. Allmargt segir þar frá Is-
lendingum á Norðurlöndum og í Þýzkalandi,
eins og vænta má. Loks eru svo fréttir héðan
og smágreinar, er nefnast Or&abelgur einu
nafni, og kennir þar margra grasa. Mest hafa
lagt af mörkum ritstjórinn, Jakob Benedikts-
son, og Jón Helgason, enda á tímaritið megin-