Skírnir - 01.01.1947, Page 42

40
Lárus Sigurbjörnsson
Skírnir
réttindi, til hins fyrra heyrir frelsi í vísindalegum efnum og í
trúarefnum, til hins síðara kvenfrelsi og socialt frelsi (social-
ismus).
Andmælandi (Eiríkur Briem) : Síðast var ekki rætt um stefnu tím-
ans eins og hún er, heldur eins og frummælandi óskaði að hún
væri. Viðvíkjandi rétti skynseminnar, sem talað er um að heyrði
til stefnu tímans, þá er langt frá því, að hann sé viðurkenndur.
Feuerbach, einn hinn mesti og ágætasti vísindamaður veraldar-
innar, deyr í sumar, er leið, í örbirgð og volæði. Stuart Mill segir,
að í pólitískum rétti etc. hafi heiminum ekki þokað fram síðan
á dögum Socratesar.------Enn þá síður einkennir socialisminn
stefnu tímans, því þó hann sé að visu allmikið útbreiddur, þá
er það þó lítill hluti mannkynsins, sem þeirri stefnu fylgir.
Frummælandi (Jón Ólafsson, sprettur á fætur) : Andmælandi rang-
hermir allt mitt mál og þykist þó ekkert hafa af því heyrt.
(Vrövl í nokkurn tíma.) Ég er socialisti, emancipationisti,
rationalisti etc. og þykir æra að því öllu saman. Það er ekki
stefna tímans, sem flestir eru á, heldur það, sem allt stefnir að
að verða muni. Það er ekki satt, að socialistar hafi nokkurs
staðar dómínerað fyrr en á þessum tima, en einmitt nú dómín-
era þeir. (Vrövl í nokkurn tíma.) Kvenfrelsi er ekkert, konur
hafa ekki fjárráð og mega ekki afla sér fjár. Kvenfólk má ekki
biðja sér karlmanna. Er það ekki guðlast, hvernig farið er með
kvenfólkið? Stuart Mill helvítis-lýgur, að heiminum hafi ekki
þokað fram í pólitískum rétti síðan á dögum Socratesar. Demó-
kratie hefur ekki existerað fyrr en á vorum dögum í orðsins
eiginlegu þýðingu.
Sindur fljúga, fundarritari hefur ekki gleymt kliðnum
á fundinum. Blóðhitinn er nokkuð nærri suðu í hinni póli-
tísku játningu, en andmælandinn (Eiríkur Briem) varð
fyrir þeim ósköpum, þegar hann bar fram á Alþingi 1887
frumvarp til laga um styrktarsjóði handa alþýðufólki, að
vera sakaður um að „breiða sameigsku (communisma) út
í lögum vorum“, og það af manni, sem á sínum tíma hafði
verið felldur frá upptöku í Leikfélag andans. Annars var
það ekkert einsdæmi, að hitnaði í umræðum í félaginu, en
sjaldnast var skorið úr þrætunni á jafnskemmtilegan hátt
og á fundi 1. marz 1872, þegar þeir leiddu saman hesta
sína Jón Ólafsson og Sigurður Guðmundsson málari út af
því, hvort ísland „stæði nær civilisation eða barbarie".