Skírnir - 01.01.1947, Side 67
Skírnir Jón Sigurðsson og stefnur í verzlunarmálum
65
þeim miði smámsaman áfram, er það og mjög þeim til
tálmunar, að menn geta eigi séð af tollum þeim, er fylgja
hinni bundnu verzlun, því það var hin eldri grundvallai’-
regla að leggja ærna tolla á aðflutninga, en launa útflutn-
inga, til þess að láta aðra eiga undir sér, en eiga ekki
undir öðrum, banna að flytja peninga úr landinu o. s. frv.“
í samræmi við kenningar frjálsrar verzlunar hefur Jón
Sigurðsson lítið álit á verndartollum og útflutningsverð-
launum, og heldur svo áfram um það efni: „Hér er ekki
rúm til þess að sýna nákvæmiega og sanna, hversu heimsku-
legt þetta er, og sýna með dæmum hvílíkum skaða það
hefir af stað komið, en ég get þess aðeins, að það mun
hverjum auðsætt, hverju tollar koma af stað, þeir hleypa
upp vörunni fyrir kaupendum, meðan kaupmaðurinn get-
ur komið henni út, annaðhvort sér að skaðlausu eða þó í
nokkurn skaða sé, ef svo stendur á, að hann þykist ekki
geta umflúið það. Séu tollar enn hærri, þá fælir það alla
kaupmenn í burtu. . . . Eins auðsætt er hitt, að verðlaun
fyrir útflutning á vörum er gjöf eða verðlaun handa þeim,
sem eyða vörunni í öðru landi; ef ríkið væri t. a. m. látið
gjalda kaupmönnum 6 skildinga uppbót á hverjum potti
af brennivíni því, sem til íslands er flutt, þá væri það
sama eins og allir menn í ríkinu legði saman til að gefa
hverjum þeim íslendingi hálfan áttunda dal til verðlauna,
sem keypti 120 potta til að drekka og eyða.“
Eftir að Jón Sigurðsson hefur þannig almennt rætt
kosti hinnar frjálsu verzlunar, en gagnrýnt hinar merkan-
tilistisku kenningar, sem ríkjandi voru til skamms tíma og
enn áttu mjög mikil ítök í stjórnmálamönnum, leiðir hann
rök að því, hversu líklegt væri að hagur íslands myndi
blómgast, ef verzlun við landið yrði gefin öllum frjáls.
Hann telur einnig líklegt, að frjáls verzlun á Islandi yrði
ekki eingöngu íslendingum sjálfum í hag, heldur einnig
Dönum, þótt þeir misstu nokkurn hluta verzlunarinnar í
hendur útlendinga, því, segir Jón Sigurðsson á bls. 110-11,
„hvað bresta kynni í þessu, það jafnast með því, að tekjur
vaxa á íslandi eftir því sem fólksmergð vex og atvinnu-
5