Skírnir - 01.01.1947, Síða 73
Skírnir
Jón Sig'urðsson og stefnur í verzlunarmálum
71
andi, og af því að verzlanin er í þessu efni ef ekki aðal-
atriði, þá þó svo mikilsvert atriði, að hún getur haft hin
mestu áhrif á allt hitt, sem að búskap og atvinnu lýtur,
þá viljum vér kalla þessi samtök verzlunarfélög.“ Rekur
hann síðan þróun verzlunarsamtakanna hér á landi allt
frá 1830 og lýsir þeirri skoðun sinni, að þetta sé sú leið,
sem fara beri til þess að koma verzluninni í innlendar
hendur. Um innlenda kaupmannaverzlun er hann fremur
fáorður, en ræðir þó nokkuð vísi til hennar, er myndazt
hafi á Vestfjörðum og eigi sér raunar sögu allt aftur til
1787. Fer hann viðurkenningarorðum um þennan vísi til
íslenzkrar kaupsýslumannastéttar, en svo virðist þó, sem
hann sé hlynntari verzlunarfélagsskapnum, því að hann
segir svo á bls. 112: ,,En það er óheppilegt og næstum
undarlegt, að aldrei hefir tekizt að stofna verzlunarfélög
undir forstöðu þessarra manna, sem mætti þó sýnast, að
hefði verið bæði mögulegt og ágætavel tilfallið." Telur
hann orsök þessa tortryggni almennings gagnvart kaup-
mönnum, bæði innlendum og erlendum.
I lok greinar sinnar segir Jón Sigurðsson svo: ,,Það er
því hið bezta ráð, sem vér að endingu getum gefið lesend-
um vorum á fslandi, að tefja ekki við að ganga í verzl-
unarfélög, sem hafi þann tilgang að gjöra verzlun vora
innlenda í eiginlegasta skilningi, heldur að þeir kappkosti
sem mest að ná hlut í þessum félögum og koma þeim í
blóma.“ Hann gerir sér einnig ljóst, að aðalvandamál fé-
laganna verði að fá hæfa framkvæmdarstjórn: „Þess eins
skyldi félagsmenn gæta nákvæmlega, að vera vandir að
þeim forstöðumönnum, sem þeir kjósa, og að sjá sér út
unga efnilega menn til að læra til verzlunar og ganga í
þjónustu félaganna undir stjórn forstöðumanna þeirra.
Uppgangur félaganna er mjög undir stjórn þeirra kom-
inn . . .“, og lyktar greininni með þessum orðum: „í verzl-
unarfélögunum er fenginn einn hinn bezti og vissasti vísir
til sjálfsforræðis.“
Hvers konar skipulag var þá á þessum gömlu verzlunar-
félögum, sem Jón Sigurðsson taldi að bezt myndu fallin