Tímarit Máls og menningar - 01.05.2012, Blaðsíða 118

Á d r e p u r
118 TMM 2012 · 2
skökku portretti af Guðmundi Einars-
syni sem listamanni. Það er harður
dómur en sanngjarn. Forvitnilegt væri
að sjá og heyra af efnistökum og vinnu-
brögðum við skrif í Listasögunni um
aðra listamenn en hann.
Afar alvarlega galla á umfjölluninni
um Guðmund vil ég benda á í lokin.
Æsa minnist hvorki einu orði á grafík-
verk Guðmundar né gerir hún minnstu
grein fyrir vatnslitamyndum hans,
afgerandi þætti í myndsköpun lista-
mannsins allan síðasta áratug fremur
stuttrar ævi. Hvort tveggja verður að
telja lykilatriði í list hans og raunar með
því besta, að mínu mati og margra ann-
arra. Skýringu kann ég ekki en vöntun-
in æpir á mann. Þetta er kórvilla.
Ég lít raunar líka svo á að gleymst
hafi að hyggja að nýju ljósmyndaefni af
verkum Guðmundar í stað þeirra sömu
mynda sem oftast sjást af verkum hans,
öllum í eigu Listasafns Íslands. Hundr-
uð forvitnilegra ljósmynda hefðu verið
til úrvals, utan safnsins, hefði eftir þeim
verið leitað, og flestar endurgjaldslaust.
Árni Björnsson
Kolröng mynd
Í nýlegri bók Hannesar Hólmsteins
Gissurarsonar, Íslenskir kommúnistar
1918–1998, kemur nafn mitt fyrir á tólf
blaðsíðum, oftast í einfaldri upptaln-
ingu. Samt er í tíu skipti einhver villa.
Hér skulu þær raktar.
Á s. 359 segir: „Íslenskir sósíalistar
tóku fullan þátt í næstu heimsmótum
æskunnar [eftir 1957], enda var einn
þeirra, Árni Björnsson, starfsmaður
Alþjóðasambands stúdenta, IUS, í Prag.“
Hið rétta er, að ég var fulltrúi Stúd-
entaráðs Háskóla Íslands hjá Alþjóða-
sambandi stúdenta í samræmi við hina
takmörkuðu aðild (associate member-
ship) SHÍ að sambandinu frá því í lok
ágúst 1956 fram undir mitt ár 1957,
þegar Stúdentaráð sagði sig formlega úr
IUS. Á þeim tíma tók ég engan þátt í
undirbúningi Íslendinga að heimsmót-
um æskunnar. Ég var samt nokkrum
mánuðum lengur í Prag því ég hafði
tekið að mér að ritstýra alþjóðlegri stúd-
entasöngbók og vildi ljúka því verkefni.
Á s. 369 segir: „Eftir að Kress fékk
fjárveitingu 1961 til að ráða Íslending til
kennslu, bað hann Einar Olgeirsson að
benda sér á mann. Einar talaði við Árna
Björnsson, sem nýlokið hafði prófi í
íslenskum fræðum í Háskóla Íslands …“
Rétt tímaröð er að ég lauk prófi í lok
janúar 1961. Alexander Jóhannesson fv.
háskólarektor og Björn Sigfússon
háskólabókavörður sneru sér báðir til
mín á útmánuðum og sögðu prófessor
Bruno Kress vera að leita að íslenskum
sendikennara. Þar sem ekki var stjórn-
málasamband við Austur-Þýskaland,
hafði Bruno tekið það ráð að skrifa
gömlum kennara sínum og skólabróður.
Það var ekki fyrr en seinna um vorið
sem Einar Olgeirsson talaði við mig um
sama efni, en þá hafði Bruno líka skrif-
að honum. Í millitíðinni hafði ég sótt
um sendikennarastöðu í Björgvin í Nor-
egi. Eftir að annar maður, Magnús Stef-
ánsson, varð fyrir valinu, ákvað ég að
þiggja stöðuna í Greifswald og starfaði
þar þrjú misseri frá október 1961 til árs-
loka 1962.
Á s. 375 segir: „Tók Árni samstarfi
við Stasi líklega í fyrstu að sögn Guð-
mundar [Ágústssonar], en hafnaði boð-
inu, eftir að ljóstrað var snemma árs
1963 upp um tilraunir starfsmanna
sendiráðs Ráðstjórnarríkjanna í Reykja-
vík til að fá íslenska sósíalista til
njósna.“