Tímarit Máls og menningar - 01.05.2012, Blaðsíða 133

D ó m a r u m b æ k u r
TMM 2012 · 2 133
inni og ‚kossinum‘. Að auki verður þrá-
hyggja hans gagnvart þessum skrifum til
þess að brestir koma í hjónabandið og
hann sinnir fjölskyldunni ekki sem
skyldi: „En Védís hefur rétt fyrir sér
varðandi það að ég gæti verið áhugasam-
ari um jólin sem nú nálgast. Atburðirnir
sem áttu sér stað síðla árs 2003 eiga hug
minn allan. Mér þykir það leitt, Védísar
vegna og stelpnanna, en ég mun bæta
þeim það upp“ (288). Hér sýnir hann af
sér sama ábyrgðarleysi og hann ásakar
móður sína fyrir.
Sjálf frásögnin og átökin við hana er
því enn eitt viðfangsefni verksins. Annað
sem kemur ítrekað fram í grufli Davíðs
er þörf hans fyrir að koma skipulagi á
hlutina og skilja – „grennslast fyrir og
raða“. Þó að þetta verði til þess að líf
hans hverfi í þá óreiðu sem hann for-
dæmir í tilveru móður sinnar þá er ljóst
að hér er að finna annað leiðarstef verks-
ins. Óreiðan er eitt helsta einkenni sög-
unnar, sem bæði kemur fram í samsetn-
ingu verksins og hugarstarfi Davíðs, þrá-
hyggju hans og óljósum ástæðum fyrir
henni. Þetta kemur kannski einna best
fram tilraunum til að lýsa skáldsögunni
Allt með kossi vekur og gefa henni ein-
hverskonar yfirbragð röklegrar frásagnar
eins og hér hefur verið gert. En rökleg
lýsing á verkinu er í raun ógerleg. Eins
og ljóst má vera af ofansögðu og eins og
fram kemur einnig í umfjöllunum Fríðu
Bjarkar Ingvadóttur í Víðsjá og Ingveld-
ar Geirsdóttur í Morgunblaðinu er saga
Guðrúnar Evu afar margþætt verk sem
er á engan hátt hægt að smætta niður í
lykla, leiðarstef eða lausnir. Og ein
ástæðan fyrir því að slíkt gengur ekki er
einmitt óreiðan, hin sívaxandi óreiða
sem grípur um sig strax frá byrjun og
stigmagnast.
Þess eðlis er óreiðan reyndar, sam-
kvæmt kenningum eðlisfræðinnar, hún
viðheldur sjálfri sér og eykst stöðugt, sé
ekkert að gert – og jafnvel þótt eitthvað
sé gert. Tilfinning fyrir óreiðu hefur
áður sett mark sitt á verk Guðrúnar Evu,
bæði Sagan af sjóreknu píanóunum
(2002) og Yosoy (2005) bera merki
hennar, en í báðum þeim verkum er
henni haldið í skefjum. Hér hefur óreið-
an hinsvegar leyst sig úr læðingi, eða
verið leyst úr læðingi af ‚kossi‘ sköpun-
arkraftsins, illskunnar.
Þótt það sé ljóst að Indi og Jón séu
ekki eins venjulegar persónur og þau
vilja vera láta þá er það ekki fyrr en eftir
kynnin við Elísabetu og Láka sem tilvera
þeirra umhverfist. Að hluta til eru þetta
endurnýjuð kynni, en Elísabet og Indi
eru gamlar skólasystur og vinkonur.
Eftir ‚kossa‘ Elísabetar og Láka umhverf-
ast hjónin bæði – sem reyndar hefst með
því að Jón virðist ná betra andlegu jafn-
vægi því hann færir heimilið í fyrra lag.
En í ljós kemur að það er bara yfirborðið,
undir niðri kraumar stórmennskubrjál-
æði sem endar í ofbeldi. Vaxandi geðsýki
hans kemur fram í dagbókarskrifum
sem Davíð finnur síðar og svo auðvitað
lögregluskýrslum. Indi, hinsvegar, flýr
inn á við og hverfur í draumum sínum
inn í annan veruleika, en þar er hún
unglingsstúlka sem býr við allsérstæðar
heimilisaðstæður. Sá hluti verksins er
reyndar óþarflega veikur og hefði að
ósekju mátt styrkja og stytta, en þessi
hliðarheimur nær aldrei að verða sérlega
áhugaverður eða öflugur. Spegilmynd
eða táknmynd þessarar vaxandi óreiðu
er svo auðvitað eldgosið sjálft, eldfjallið
Katla og askan sem hún spýr og dreifir
sér yfir landið með tilheyrandi eyðingu.
Þáttur Kötlu er reyndar sérlega vel smíð-
aður og þær dómsdagstilvísanir sem
henni fylgja eru agaðar og áhrifaríkar.
Fyrir utan þau ‚leiðarstef ‘ sem hér
hafa verið nefnd mætti velta upp fjöl-
mörgum öðrum flötum sem varða
meðal annars kreppuna (er Katla tákn-