Tímarit Máls og menningar - 01.05.2012, Blaðsíða 44

Á r n i F i n n s s o n
44 TMM 2012 · 2
Síðar við sömu umræðu sagði Einar K. Guðfinnsson, að það væri „hreint tilræði
við okkar efnahagslega sjálfstæði með hvaða hætti þeir [þ.e. Greenpeace] ráðast
t.d. að fiskveiðum og fiskneyslu …“18 Spyrja má hvort Einari K. Guðfinnssyni
eða Árna M. Mathiesen hefði hlotnast að verða skipaðir sjávarútvegsráðherrar
hefðu þeir mælst til samráðs eða samstarfs við „þessa aðila“.
Vorið 1994 átti höfundur þessarar greinar, þá starfsmaður Green peace
International, fund með Össuri Skarphéðinssyni, þáverandi umhverfis-
ráðherra, í Gautaborg þar sem Össur var þá staddur í öðrum erindagjörðum.
Metnaður umhverfisráðherra var að fylgja eftir tillögum Íslands um alþjóð-
legan samning um bann við notkun þrávirkra lífrænna efna en heima á
Íslandi snerust umræður á Alþingi helst um hina „svokölluðu alþjóðlegu
öfgahópa í umhverfismálum“19 er ráðamenn og/eða þingmenn töldu ógna
landshag. Umræða um hinar eiginlegu umhverfisógnir var sjaldgæfari á
Alþingi Íslendinga. Þó var það svo að einstakir þingmenn og starfsmenn
Alþingis leituðu til Greenpeace eftir þeim upplýsingum sem þá vanhagaði
um.20
Í ágúst sama ár sendu hagsmunasamtök í sjávarútvegi frá sér tilkynningu
þar sem þau höfnuðu með ótvíræðum hætti fundarboði Greenpeace-sam-
takanna um verndun lífríkis sjávar. Í yfirlýsingunni sagði m.a.: „Einnig skora
hagsmunaaðilarnir á íslensk stjórnvöld, sé það rétt að þau hafi átt óformlegt
samstarf við Greenpeace á bak við tjöldin undanfarin ár, að þau láti af öllu
samráði og samstarfi nú þegar.“21
Þann 16. desember 1996 samþykkti allsherjarþing SÞ að halda sérstakt
aukaþing til þess að meta þann árangur sem náðst hafði síðan Sameinuðu
þjóðirnar héldu Ráðstefnuna um umhverfi og þróun í Ríó de Janeiro árið
1992. Mikilvægt er að í samþykkt sinni undirstrikaði allsherjarþingið jafn-
framt nauðsyn þess að efla þátttöku frjálsra félagasamtaka við undirbúning
og framkvæmd aukaþingsins. Þetta var vitaskuld mikilsverð viðurkenn-
ing Sameinuðu þjóðanna á framlagi umhverfisverndarsamtaka á borð við
Greenpeace, World Wide Fund for Nature (WWF), auk hundraða annarra
samtaka sem láta sig varða starf Sameinuðu þjóðanna að umhverfismálum.
Þá er ekki eingöngu átt við þau samtök sem hafa ráð á að sækja ráðstefnu
SÞ heldur einnig þau sem nýta sér lýðræðislegan rétt sinn til að hafa áhrif á
afstöðu eigin stjórnvalda á alþjóðavettvangi.
Þessi áhersla allsherjarþingsins fór greinilega ekki vel í hérlenda ráða-
menn.22 Ef marka má Morgunblaðið var megináhersla forsætisráðherra,
Davíðs Oddssonar, á þessum fundi þjóðarleiðtoga í New York borg eftir-
farandi:
… Samstarf við stofnanir, sem ekki tengjast stjórnvöldum, er ákaflega mikilvægt,
en einnig er mikilvægt að standast þrýsting óábyrgra umhverfisverndunarhópa
sem vilja slíta hin nauðsynlegu tengsl milli umhverfis og efnahags og líta síður á
umhverfið sem auðlind fyrir afkomu fólks en verndaða náttúru.23