Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2018, Side 13

12
Ónefnd eru þá áföll karla sem nokkur bannhelgi virðist enn vera á.41 Ein
greinanna í þessu hefti snýst um sársaukann sem sjálfsævisöguleg skrif um
kynbundið ofbeldi hafa valdið karlrithöfundi, nánar tiltekið um sársaukann
sem viðtökurnar við skrifunum ýfðu upp. Reynslan sem hann miðlaði var
tabú, í samfélagi sem segist þó fordæma ofbeldi. En í umræðu um ofbeldi
er mikilvægt að raddir allra brotaþola fái að hljóma án þess að þeim finnist
þeir smánaðir.
Markmiðið með þessu Riti er að kynna efni um kynbundið ofbeldi af
ýmsum rannsóknarsviðum, ekki aðeins úr hugvísindum heldur t.d. líka
félagsvísindum og heilbrigðisvísindum. Einnig var leitað til rithöfunda til
að sem víðust sýn fengist. Þemagreinarnar eru alls átta, þar af sex sem eru
ritrýndar.
Í grein sinni um ljóðabókina Drápu eftir Gerði Kristnýju velta Alda
Björk Valdimarsdóttir dósent í almennri bókmenntafræði og Guðni
Elísson prófessor í almennri bókmenntafræði því meðal annars fyrir sér
hvernig unnt sé að miðla kynbundnu ofbeldi þannig að frásagnirnar lýsi
upp aðstæður og veruleika fjölda kvenna sem búa við ofbeldi – án þess að
mikla ofbeldisverknaðinn sjálfan. Drápa fjallar um sannsögulegt morð-
mál, þegar ung kona var myrt af eiginmanni sínum í vetrarmyrkrinu í
Reykjavík á 9. áratugnum. Morðið var eitt þeirra fjölmörgu ofbeldismála
sem Gerður Kristný fjallaði um á árum sínum sem ritstjóri og blaðamaður.
Í ljóðabálknum sækir skáldið einnig til glæpabókmennta og goðsagna sem
greinarhöfundar lesa saman við dómsskjöl, fréttir og viðtöl við ofbeldis-
manninn.
Ingibjörg Eyþórsdóttir doktorsnemi í íslenskum bókmenntum fer
lengra aftur í tímann en Alda og Guðni því hún fjallar um kynbundið
ofbeldi í íslenskum sagnadönsum. Hún skoðar meðal annars bakgrunn
sagnadansanna og upphaf þeirra á Íslandi. Ingibjörg beinir sjónum sínum
að sjö kvæðum sem hún notar til að sýna mismunandi birtingarmyndir
ofbeldis en þau kvæði eiga það sameiginlegt að vera hádramatísk og segja
frá erfiðri reynslu á borð við nauðganir, barnadauða og harðræði. Ingibjörg
ræðir einnig ósamræmið sem virðist felast í því að syngja og kveða á dans-
skemmtunum kvæði sem fjalla um erfiðleika. Þá leiðir hún líkur að því að
41 Ýmislegt hefur verið gert til að hjálpa körlum sem hafa orðið fyrir kynferðislegu
ofbeldi. Til dæmis hafa Stígamót gefið út bækling fyrir og um karlkyns brotaþola
kynferðisofbeldis auk þess sem körlum gefst þar færi á að fá ráðgjöf til að vinna úr
reynslu sinni. Sjá „Fyrir karla“, Stígamót, sótt 11. desember 2018 af https://www.
stigamot.is/is/fraedsluefni/fyrir-karla.
BerGljót SOFFÍA, Guðrún OG SiGrún MArGrét