Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2018, Síða 14

13
sagnadansar sem fjalla um hlutskipti kvenna hafi einkum verið kveðnir og
ortir af konum og jafnvel verið þeim huggun og aðferð til að takast á við
kynbundið ofbeldi í raunheiminum.
Þorgerður Einarsdóttir prófessor í kynjafræði og Þórhildur Sæmunds-
dóttir kynjafræðingur og meistaranemi í lögfræði beita orðræðugreiningu
á niðurstöður Hæstaréttar í nauðgunarmálum eftir breytingu kynferð-
isbrotakafla hegningarlaganna 1992 og 2007 til að kanna hvort bág staða
kvenna birtist í niðurstöðum dómstóla. Rannsókn þeirra bendir til þess að
nauðgunarmýtur marki enn úrskurði dómara og ábyrgð brotaþola sé enn
rík, þótt vera kunni að hún sé duldari en fyrr.
Guðrún Þórhallsdóttir dósent í íslenskri málfræði fjallar um sögu
nafnorðanna gleðimaður og gleðikona auk þess sem hún segir frá nokkrum
öðrum samsettum orðum með gleði- sem fyrri lið sem hafa verið notuð
um karla og konur. Guðrún ber merkingu þessara orða og notkun saman
til að athuga hvort orðin um karla séu almennt hlutlausrar merkingar (t.d.
samkvæmismaður) en orðin um konur hafi neikvæða merkingu (t.d. vænd-
iskona). Þá ræðir hún um eðli þeirra málbreytinga sem gleði-orðin hafa
orðið fyrir, m.a. að hve miklu leyti lántaka úr erlendu máli hafi komið
við sögu. Guðrún beitir flokkun Lars-Gunnars Andersson á svokölluðum
„ljótleika“ orða til að skilgreina merkingarbreytingar nánar. Þá víkur hún
einnig að viðleitni íslenskra kvenna á undanförnum áratugum til að endur-
heimta orðið gleðikona, þ.e. lífga við merkinguna ‛fjörug kona, kona gefin
fyrir gleðskap’ sem heita mátti gleymd.
Björn Þór Vilhjálmsson lektor í kvikmynda- og bókmenntafræði fjallar
um samfélagsgagnrýni í skáldsögunni Kötu eftir Steinar Braga. Hann nýtir
sér hugmyndir franska heimspekingsins Louis Althusser um hugmynda-
fræðileg og kúgandi stjórntæki og tengir Kötu einnig annarri bylgju fem-
ínisma af því að í skáldsögunni birtist andspyrnan gegn feðraveldinu í
ofbeldisaðgerðum aðalpersónunnar. Að viti Björns Þórs spyr Steinar Bragi
knýjandi spurninga um stöðu kvenna í samtímanum, hlutverk dómstóla og
réttlæti og hefnd. Þá veltir Björn því einnig fyrir sér hvað það feli í sér að
karlmaður fjalli um kynbundið ofbeldi gegn konum með þessum hætti.
Síðasta ritrýnda þemagreinin er eftir Rannveigu Sigurvinsdóttur lektor í
sálfræði við Háskólann í Reykjavík. Rannveig greinir frá niðurstöðum rann-
sóknar sem fólst í því að skoða 397 íslenskar færslur af samfélagsmiðlunum
Facebook og Twitter, þar sem þolendur kynferðisafbrota greindu frá reynslu
sinni. Þessar færslur greinir hún með hliðsjón af því hvernig ofbeldið
„EINS OG Að REyNA Að æPA Í DRAUMI“